१९७४ जुलाई ३, पोलिश फुटबल प्रशंसकले कहिले पनि बिर्सन नसक्ने दिन हो । फ्रयांकफर्टमा पोल्याण्ड विश्वकपको फाइनलमा स्थान बनाउनका लागि घरेलु टिम पश्चिम् जर्मनीसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने क्रममा थियो ।
पोल्याण्ड त्यतिबेला विश्व फुटबलको उदीयमान शक्ति थियो । प्रशिक्षक काजिमिर्ज गोर्सकीले पोल्याण्डको नेतृत्व सम्हालेदेखि टिमको प्रदर्शनमा बदलाव आएको थियो । उनको नेतृत्वमा पोल्याण्ड असाधारण उचाइमा पुगेको थियो । टिममा कप्तान तथा मिडफिल्डर काजिमिर्ज डेना, विंगरद्वय रोबर्ट गाडोचा, जागोस लाटो जस्ता प्रतिभाशाली खेलाडी थिए ।
पोल्याण्डले समूह चरणमा सतप्रतिशत जित निकालेको थियो । दोस्रो चरणमा पनि टोलीले पहिलो दुई खेलमा जित निकाल्यो, त्यसपछि तेस्रो खेलमा पोल्यान्डको भेट जर्मनीसँग भएको थियो । जर्मनीले पनि समूहको पछिल्ला दुई खेल जितेको थियो । समान अंक भए पनि गोल भिन्नता आधारमा फ्रान्ज बेकेनबाउर प्रेरित पश्चिम् जर्मनी पोल्याण्डभन्दा अगाडि थियो ।
पोल्याण्डलाई फाइनल पुग्न जितको विकल्प थिएन उता आयोजक पश्चिम् जर्मनीलाई भने बराबरीको नतिजाले विश्वकप फाइनल पुर्याउथ्यो । उच्च लयमा रहेको गोर्स्कीको टिममाथि सबैको अपेक्षा धेरै थियो तर खराव मौसमका कारण नतिजा पोल्याण्डले सोचे जस्तो भएन ।
खेल सुरु हुनुभन्दा एक घण्टा अगाडि फ्रयांकफर्टमा मुसलधारे वर्षा भयो । जसका कारण मैदान जलमग्न भयो । मैदानका केही ठाउँहरुमा पानीको गहिराई दस सेन्टिमिटर सम्म थियो । खेल हुने नहुने शंका उत्पन्न भइसकेको थियो । खेल सुरु हुन केही समय मात्र बाँकी छँदा ग्राउन्ड स्टाफको टोली रोलर र पम्पहरुका साथ मैदान भित्र छिरे र व्यवस्थापनतर्फ लागे ।
ड्रेसिङ रुममा भने तनावपूर्ण माहोल थियो । फाइनल दुविधामा रहेकाले दुवै टोलीका खेलाडीहरु नर्भस थिए । खेल सुरु हुने निर्धारित समयको करिब ३१ मिनेटपछि अस्ट्रियन रेफ्री हेर लाइनमेयरले खेलको शुरुआतका लागि सिट्टी बजाए ।
मैदान केही हदसम्म सुधार भएको थियो । तर सतहमा अझै धेरै पानीका पोखरीहरु थिए, जसले पोलिसहरुलाई उनीहरुको ट्रेडमार्क छरितो शैली लागु गर्नबाट रोक्यो । यो दयनीय अवस्थामा ७६औं मिनेटमा गर्ड मुलरको गोलमा पश्चिम् जर्मनीले १–० को जित निकाल्यो । फलस्वरूप यो नतिजाले पोल्याण्डलाई विश्वकप फाइनलमा पुग्ने यथार्थवादी आशाबाट टाढा बनायो । त्यही कारण यसलाई ’फ्रयांकफर्टको पानी युद्द’ पनि भन्ने गरिन्छ ।
टोलीले तेस्रो स्थानको प्ले अफमा साविक विजेता ब्राजिललाई १–० ले पराजित गर्यो र कांस्य पदक लिएर घर फर्क्यो । १९७४ विश्वकपको कुरा हुँदा सबैले स्मरण गर्ने भनेको योहान क्रायफको डच टिमलाई मात्र हो, पोल्याण्डको कुरा त्यति गरिँदैन । तर पोल्याण्ड उक्त विश्वकपको वास्तविक बल थियो । सायद फ्रयांकफर्टमा त्यस दिन मुसलधारे वर्षा नभएको भए पोल्याण्डले फाइनल पुगेर विश्वकप नै जित्थ्यो कि ?
फुटबलमा ‘सायद’ भन्ने शब्दले महत्व राख्दैन । फ्रयांकफर्टको त्यस घटनालाई सम्झेर मन दुखाउने प्रशंसकहरु अझै पनि छन् । पोल्याण्डको त्यस सुनौलो पुस्ताले फेरि एकपटक आठ वर्षपछि फाइनल पुग्ने अवसर पाएको थियो । तर उनीहरु सेमिफाइनलमा आयोजक इटालीसँग २–० ले पराजित भए ।
सुनौलो पुस्ता विरलै आउने गर्दछ । पोल्याण्डमा आज रोबर्ट लेवान्डोवस्की पुस्ता चलिरहेको छ । २०१८ मा लेवान्डोवस्की पुस्ताले पहिलो विश्वकप खेल्यो । तर पोल्याण्ड समूह चरणबाटै बाहिरियो । कतार विश्वकप उनीहरुका लागि दोस्रो विश्वकप हुनेछ ।
पोल्याण्डले कतारमा आफ्नो पहिलो खेल नोभेम्बर २२ मा मेक्सिको विरुद्ध खेल्दैछ । त्यसपछि टोलीले साउदी अरेबिया र लियोनेल मेसीको अर्जेन्टिनासँग खेल्नेछ । कतारमा पोल्याण्डले कसरी खेल्नेछ, त्यो त समयले भन्ने छ नै । तर लेवान्डोवस्की पुस्ताले देशको पहिलो सुनौलो पुस्ताबाट प्रेरणा लिने हो भने उसमा विश्वकपको पछिल्लो चरणहरुसम्म जान सक्ने क्षमता चाहिँ पक्कै छ ।
पोल्याण्डले आफ्नो पहिलो विश्वकप १९३८ फ्रान्समा खेलेको हो । १५ देश सहभागी तेस्रो संस्करणको विश्वकप सिधै नकआउट चरण खेलाइएको थियो । जसमा पोल्याण्ड अतिरिक्त समयमा ब्राजिलसँग ६–५ ले पराजित भयो ।
दोस्रो विश्व युद्धका कारण चौथो संस्करणको विश्वकप आयोजना हुन १२ वर्ष लाग्यो । यसबीच पोल्याण्ड फुटबलको स्थिति पनि तनावग्रस्त भयो । जर्मनीको एकीकृत सशस्त्र संघको विघटन भएपछि पोल्याण्डमा फुटबल खेल निषेध गरियो । जसले गर्दा त्यहाँ राष्ट्रिय टोली थिएन ।
यो तनावग्रस्त समयमा पोल्याण्डका पूर्व खेलाडीहरु पनि मारिएका थिए । दोस्रो विश्व युद्ध सकेको पाँच वर्षपछि विश्वकप पुनः सुचारु भयो । तर पोल्याण्डले १९५० र १९५४ को विश्वकपमा भाग लिएन । त्यसपछिको दुई दशक पोल्याण्ड कुनै पनि ठूला प्रतियोगिताहरुमा छनोट हुन सकेन ।
१९७२ म्युनिख ओलम्पिकमा हंगेरीलाई २–१ ले पराजित गर्दै पोल्यान्डले स्वर्ण पदक जित्यो । १९७४ मा पोल्याण्ड ३६ वर्षपछि विश्वकपमा फर्कियो । पोल्याण्ड युरोपियन छनोटमा पूर्व विश्व विजेता इङ्ल्यान्डलाई पछि पार्दै १९७४ जर्मन विश्वकपमा छनोट भएको थियो ।
पोल्याण्ड आफ्नो दोस्रो विश्वकपमा इटाली, अर्जेन्टिना र हाइटी सम्मिलित समूहमा पहिलो हुँदै दोस्रो चरणमा प्रवेश गर्यो । टोलीले पहिलो खेलमा अर्जेन्टिनामाथि ३–२, दोस्रो खेलमा हाइटीमाथि ७–० र तेस्रो खेलमा इटालीलाई २–१ को नतिजामा हराएको थियो ।
दोस्रो चरणको पहिलो दुई खेलमा टोलीले स्वीडेन र युगोस्लाभियालाई हरायो । फाइनल पुग्न उसलाई पश्चिम् जर्मनीविरुद्द जित आवश्यक थियो । तर टोलीले ’फ्रयांकफर्टको पानी युद्द’मा पराजय भोग्नु पर्यो ।
१९७६ मोन्ट्रियल ओलम्पिकमा पोल्याण्डको सुनौलो पुस्ताले रजत पदक जित्दै अर्को उपलब्धि हासिल गर्यो ।
१९७८ अर्जेन्टिना विश्वकपमा पोल्याण्ड दोस्रो चरणमै रोकियो । १९८२ मा पोल्याण्डले समूह चरणको दुई खेल गोलरहित बराबरी खेल्यो, आयोजक इटाली र क्यामरुनसँग । समूहको तेस्रो तथा अन्तिम खेलमा पेरुमाथि ५–१ को फराकिलो जित हासिल गर्दै टोली दोस्रो चरण प्रवेश गर्यो ।
दोस्रो चरणको पहिलो खेलमा उसले बेल्जियमलाई ३–० ले पराजित गरेको टोलीले दोस्रो खेलमा सोभियत युनियनसँग गोलरहित बराबरी खेल्दै सेमिफाइनल यात्रा तय गर्यो । अन्तिम चारमा आयोजक इटालीसँग २–० ले पराजित हुँदा टोली दोस्रो पटक फाइनल पुग्ने अवसरमा चुक्यो ।
चार वर्षपछि विश्वकप १९८६ मा पोल्यान्डको सुनौलो युग समाप्त भइसकेको थियो । फलस्वरूप कठिन तवरमा पहिलो चरण पार गरेको टोली अन्तिम १६ मा ब्राजिलसँग ४–० को नतिजामा पराजित हुँदै बाहिरियो ।
१९८६ पछि पोल्याण्डले लगातार तीन विश्वकप गुमायो । २००२ कोरिया–जापानमा पुनारागमन गरेको टोलीले आयोजक कोरिया र पोर्चुगलसँग समूहको पहिलो दुई खेलमा हार बेहोर्यो । अन्तिम खेलमा अमेरिकालाई ३–१ ले पराजित गरे पनि उसले समूहको अन्तिम स्थानमा रहेर विश्वकप टुंगायो ।
चार वर्षपछि जर्मनीमा पनि त्यस्तै भयो । आयोजक जर्मनी, इक्वेडर र कोस्टारिका रहेको समूहमा टोलीm तेस्रो हुँदै समूह चरणबाटै बाहिरियो । त्यसपछि उसले १२ वर्षसम्म कुनै पनि विश्वकप खेल्न सकेन । २०१८ रसिया विश्वकपका लागि योग्य भएको पोल्याण्डले त्यसबीच पहिलो पटक महादेशीय प्रतियोगिता खेल्यो । २००८ मा पहिलो पटक युरोकपमा छनौट भएको उसले त्यसपछि कुनै पनि युरो संस्करण गुमाएको छैन ।
२०१८ रसिया विश्वकप अघि पोल्याण्ड फिफा वरियतामा आठौं स्थानमा थियो । त्यसैले पनि पोल्याण्ड रसियामा नकआउट चरण पुग्ने अनुमान थियो । तर पहिलो दुई खेलमा सेनेगल र कोलम्बियासँग पराजित भएपछि जापानलाई १–० ले पराजित गरे पनि टोलीले समूहको अन्तिम स्थानमा रहँदै विश्वकप टुंगायो ।
पक्कै पनि पछिल्लो समय पोल्यान्डको लय राम्रो छैन । तर लेवान्डोवस्कीको प्रेरणामा टोली विगतको गर्विलो इतिहास पछ्याउने लक्ष्यका साथ कतार यात्रामा निस्कनेछ ।
हेर्नलायक खेलाडी
रोवटै लेवान्डोवस्की (बार्सिलोना)
यसै सिजनमात्र जर्मन महारथी बायर्न म्युनिखबाट बार्सिलोना पुगेका लेवान्डोवस्कीले क्लब फुटबलमा जित्न बाँकी केही छैन । २०१४ यता पोल्यान्डको कप्तानी सम्हाल्दै आएका फरवार्ड लेवान्डोवस्की पोलिस फुटबलका उच्च अन्तर्राष्ट्रिय गोलकर्ता हुन् ।
लेवान्डोवस्कीले एक सय ३४ अन्तर्राष्ट्रिय खेलमा ७६ गोल गरिसकेका छन् । विपक्षीको पोष्टनजिक पुगेपछि बेग्लै खेलाडी जस्तो देखिने लेवान्डोवस्की ३४ वर्षको उमेरमा पनि विश्वका सबभन्दा खतरनाक फरवार्डमध्ये एक हुन् ।
उनकै उच्च स्कोरिङ फर्मका कारण पछिल्लो दशक बायर्नले जर्मन फुटबलका साथै युरोपमा समेत आफ्नो प्रभाव छोड्न सफल भएको थियो । पछिल्ला वर्षहरुमा ‘लेवानगोलस्की’ को उपनामबाट समेत चिनिन थालेका उनको प्रदर्शनले कतारमा पोल्यान्डको महत्वाकांक्षा निर्भर हुनेछ ।
विश्वकपमा पोल्यान्ड
विरुद्ध मेक्सिको (रंगशाला ९७४)
मंसिर ६ गते, राति ९ः४५ बजे
विरुद्ध साउदी अरेबिया (एजुकेसन सिटी रंगशाला)
मंसिर १० गते, साँझ ६ः४५ बजे
विरुद्ध अर्जेन्टिना (रंगशाला ९७४)
मंसिर १४ गते, राति १२ः४५बजे
(एजेन्सीको सहयोगमा)
