अमेरिकी समाजमा खेलकुदलाई विशेष महत्वका साथ लिइन्छ । अमेरिकालाई विश्व माझ सकारात्मक परिचय दिने माध्यमका रुपमा यसलाई लिइन्छ । त्यहीअनुसार विश्व खेलकुदमा अमेरिका सबभन्दा ठूलो शक्ति हो । समग्र खेलकुदमा अमेरिकालाई उछिन्ने अर्को कोहि छैन ।
विश्व खेलकुदको सबभन्दा ठूलो मेला ओलम्पिकमा सर्वाधिक पदक जित्नेको कीर्तिमान अमेरिकासँगै छ । ग्रीष्मकालिन ओलम्पिकमा मात्र उसले दुई हजार ६ सय २९ पदक जितेको छ, जसमा एक हजार ६० स्वर्ण पदक समावेश छन् । अमेरिकाले खेलकुदमा व्यापक लगानी गर्छ, जसको जवाफ उसले ओलम्पिकको पदकबाट पाउँछ । महिलामा फुटबलमा पनि अमेरिकाले राज गरिरहेको छ । चार पटक विश्वकप जितिसकेको छ । तर पुरुष फुटबलमा अमेरिकाको छवि त्यस्तो छैन ।
|
विश्व खेलकुदमा राज गरिरहेको अमेरिकाले फुटबलमा भने छाप छोड्न सकेको छैन । कतारमा मंसिर चारबाट हुने विश्वकप अमेरिकाका लागि ११औं संस्करण हो । चार वर्षपछि मेक्सिको र क्यानाडासँग मिलेर संयुक्त रुपमा विश्वकपको आयोजना पनि गर्दैछ । यसअघि १९९४ को विश्वकप पनि अमेरिकामै भएको थियो ।
१९९० देखि २०१४ सम्म लगातार सातसहित अमेरिकाले हालसम्म १० पटक विश्वकप खेलेको छ । अमेरिकाले आफ्नो पहिलो आधिकारिक अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता १९९६ अगस्ट २० मा स्वीडेनविरुद्ध खेलेको थियो । पहिलो विश्वकप खेल्ने १३ देश मध्ये अमेरिका पनि एक हो । अमेरिकाले उरुग्वेमा अन्तिम चारसम्मको यात्रा गर्यो ।
टम फ्लोरीको कप्तानीमा खेलेको पहिलो विश्वकपमा बेल्जियममाथि ३–० को जितसहित अमेरिकाले सुरुआत गरेको थियो । बार्ट मेगी विश्वकप फुटबलमा गोल गर्ने पहिलो अमेरिकी खेलाडी थिए । दोस्रो खेलमा अमेरिकाले बर्टान्ड प्याटान्डको ह्याट्रिकमा पाराग्वेलाई ३–० ले पराजित गर्यो । विश्वकप इतिहासमा ह्याट्रिक गर्ने प्याटान्ड पहिलो खेलाडी हुन् । अन्तिम चारमा अमेरिका अर्जेन्टिनासँग ६–१ को फराकिलो अन्तरले पराजित भएको थियो ।
युरोप वा दक्षिण अमेरिका बाहिरबाट सेमिफाइनल पुग्ने संयुक्त राज्य अमेरिका विश्वकप इतिहासको पहिलो टोली हो । पहिलो संस्करणमै अन्तिम चारमा पुगेको अमेरिकाले त्यसयता सेमिफाइनलको अनुभव लिन सकेको छैन । नकआउट पद्धतिबाट खेलाइएको दोस्रो संस्करणमा अमेरिका पहिलो खेलमै घरेलुु टोली इटालीसँग ७–१ को फराकिलो हार बेहोर्दै घर फर्क्यो ।
विश्व युद्धपछिको पहिलो विश्वकप १९५० मा ब्राजिलमा भयो । जहाँ अमेरिका विश्वकप १९५० मा अमेरिकाले पहिलो खेलमा स्पेनसँग ३–१ को हार बेहोर्यो । दोस्रो खेलमा स्टार व्यावसायिक खेलाडीहरुको इङ्ल्यान्डलाई एमेच्योर खेलाडीको टोली अमेरिकाले १–० को नतिजामा स्तव्ध पार्यो । अन्तिम खेलमा चिलीसँग ५–२ ले पराजित भएपछि टोलीको विश्वकप यात्रा समूह चरणमै सीमित भयो ।
त्यसपछि अमेरिका ४० वर्षसम्म विश्वकपमा छनोट हुन सकेन । अमेरिकाको विश्वकप छनोट यात्रामा सधै तगारो बन्ने गरेको मेक्सिकोमाथि १९८९ मा फिफाको प्रतिबन्ध लाग्यो । २० वर्ष मुनिको विश्व च्याम्पियनसिप छनोटमा चार बढि उमेरका खेलाडी खेलाडी खेलाएवापत मेक्सिकोमाथि प्रतिबन्ध लागेको थियो । यसैको फाइदा उठाउँदै अमेरिकाले १९९० मा इटालीमा भएको विश्वकपमा स्थान सुरक्षित गर्यो ।
चार दशकको अनुपस्थितीपछि विश्वकपमा फर्केको अमेरिका चेकोस्लोभाकिया, आयोजक इटाली र अस्ट्रेलिया सम्मिलित समूहमा परेको थियो । जहाँ सबै खेल हारेपछि टोली पहिलो चरणबाटै घर फर्कियो ।
घरेलु भूमिमा भएको १९९४ को विश्वकपमा अमेरिका दोस्रो चरणसम्म मात्र पुगेको थियो । समूह चरणको पहिलो खेलमा स्विट्जरल्याण्डसँग १–१ को बराबरी खेलेको अमेरिकाले दोस्रो खेलमा कोलम्बियालाई २–१ ले पराजित गर्यो । त्यति बेला फिफा वरियताको चौँथो स्थानमा रहेको कोलम्बियालाई दावेदारका रुपमा हेरिएको थियो । तर, ऊ लगातार दुई खेलमा हार बेहोर्दै घर फर्क्यो । अमेरिकाविरुद्ध खेलको ३५ औं मिनेटमा रक्षक आन्द्रेस इस्कोबारले बल क्लियर गर्ने क्रममा आत्मघाती गोल गर्न पुग्दा अमेरिकाले अग्रता लिएको थियो । खेलपछि कोलम्बियन समर्थकहरुले हारको सम्पूर्ण दोष उनलाई दिए । एक हप्तापछि उनको हत्या नै गरियो । उनीमाथि १२ पटक गोली प्रहार भएको थियो । आफ्नो समूहको अन्तिम खेलमा रोमानियासँग पराजित भए पनि अमेरिका नकआउट चरण पुग्यो । उसका लागि समूह चरणमा जोडेको चार अंक १९३० पछि पहिलो पटक नकआउट चरण पुग्न पर्याप्त बन्यो । तर अन्तिम १६ मा च्याम्पियन ब्राजिलसँग १–० ले पराजित भयो ।
|
१९९८ मा अमेरिका र इरान बीचको खेल कसले बिर्सन सक्छ र ? समूह चरणको दोस्रो खेलमा दुबै टोली आफ्नो पहिलो जितका लागि मैदानमा उत्रेका थिए । यी दुई बीचको खेल विश्वकप इतिहासकै सबैभन्दा बढी राजनीतिक आरोपित खेल हो । सन् १९७९ मा अमेरिकी समर्थक शाहलाई सत्ताच्युत गर्ने इरानी क्रान्तिदेखि नै दुई देश बीचको सम्बन्ध शत्रुतापूर्ण बन्दै गएको थियो । त्यसैगरी १९८० देखि ८८ सम्मको इराक–इरान युद्धमा अमेरिकाले इराकलाई प्रत्यक्ष रुपमा सहयोग गरेको थियो । त्यसैले पनि यी दुई देश बीचको खेल राजनीतिक महत्वको थियो ।
सबैले खेल अशान्तिपूर्ण हुने अनुमान गरेका थिए । तर मैदान भित्र भने आश्चर्यजनक दृश्य देखियो । खेलको अघिल्लो दिन इरानका सर्वोच्च नेता खामेनीले इरानी टोलीलाई अमेरिकीतिर गएर हात नमिलाउन स्पष्ट आदेश दिएका थिए । पछि प्रि–म्याच ह्यान्डशेकको सट्टामा दुई टोलीले सँगै बसेर फोटो खिच्ने निर्णय गरे । जब रेफ्री उर्स मेयरले दुबै टोलीलाई सँगै सामेल हुन आमन्त्रित गरे, अमेरिकी खेलाडीहरुले शान्तिको प्रतीक सेतो फूलहरुको गुच्छा प्राप्त गरे । सारा संसारका लागि यो शानदार दृश्य थियो । दुबै टोलीले संयुक्त टोलीको फोटो खिचे । खेलमा अमेरिका २–१ ले पराजित भयो र लगातार दुई खेल हारेर ऊ प्रतियोगिताबाट बाहिरियो । इरानसँगको पराजयले घर फर्कनु परे पनि खेलाडीहरुले ऐतिहासिक खेलमा खेलेको भूमिकालाई धेरैले प्रशंसा गरे ।
२००२ मा अमेरिकाले अन्तिम आठ सम्मको यात्रा गर्यो । आयोजक दक्षिण कोरिया, पोर्चुगल र पोल्याण्ड सम्मिलित समूहमा एक जित, एक हार र एक बराबरीको नतिजा निकाल्दै अमेरिकाले नकआउट चरणमा स्थान बनाएको थियो । अन्तिम १६ मा महादेशीय प्रतिद्वन्द्वी मेक्सिकोलाई २–० ले पराजित गरेको अमेरिका अन्तिम आठमा जर्मनीसँग १–० को नतिजामा पराजित हुँदै घर फर्क्यो । प्रतियोगिता अवधि उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेका अमेरिकी लन्डन डोनोभान विश्वकपकै सर्वोत्कृष्ट युवा खेलाडी घोषित भए । उनले उक्त विश्वकपमा दुई गोल गरे । अमेरिकाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा सर्वाधिक गोल गर्ने खेलाडी हुन् डोनोभान । उनले र क्लिन्टन डेम्पसेले देशका लागि समान ५७ गोल गरेका छन् ।
२००६ विश्वकप अमेरिकाका लागि ठूलो निराशा थियो । टिमले समूह चरणमा चेक गणतन्त्र र घानासँग पराजय बेहोर्यो । त्यसपछिको दुई संस्करणमा टिमले अन्तिम १६ सम्मको यात्रा गर्यो । २०१० मा घानासँग पराजय भोग्दा २०१४ मा बेल्जियमसँग पराजित भयो । २०१४ मा टिमको समग्र प्रदर्शन राम्रो थियो । योर्गान क्लिन्सम्यानको प्रशिक्षणमा रहेको टिमले ‘ग्रुप अफ डेथ’ बाट अन्तिम १६ मा स्थान बनाउन सफल भएको थियो । जर्मनी, पोर्चुगल र घाना सम्मिलित समूहमा अमेरिका दोस्रो भएको थियो ।
त्यसको चार वर्षपछि अमेरिकाले विश्वकपमा स्थान बनाउन सकेन । विश्वकप छनोटको पाचौंचरणको अन्तिम खेलमा ट्रिनिडाड एण्ड टोबागोसँग २–१ ले स्तब्ध भएपछि अमेरिकाले २८ वर्षमा पहिलो पटक विश्वकप गुमायो ।
यसपाली विश्वकप छनोट अन्तर्गत मध्य तथा उत्तर अमेरिकी प्रतियोगिताको तेस्रो चरणमा १४ मध्ये सात खेलमा जित निकाल्दै तेस्रो स्थान हासिल गर्दै अमेरिकाले कतारको टिकट काटेको छ । सात जित, चार बराबरी र तीन हारको नतिजा निकालेको अमेरिका २५ अंक जोड्न सफल भएको थियो ।
समान आठ जित, चार बराबर र दुई हारको नतिजासहित बराबर २८ अंक जोडेका क्यानाडा र मेक्सिको शीर्ष दुई स्थनमा रहँदै कतारका लागि छनोट भएका थिए ।
विश्वकपमा अमेरिकाको इतिहास खासै संवृद्ध छैन । आधुनिक कालमा टोलीले क्वार्टरफाइनलभन्दा माथिको यात्रा तय गरेको इतिहास छैन । त्यसैले यसपाली ग्रेग बेर्हाल्टरको टोलीसामू कम्तिमा अन्तिम आठ पुग्ने लक्ष्य हुनेछ । चार वर्षपछि आफ्नै घरमा खेल्ने भएकाले पनि कतारमा राम्रो गर्नुपर्ने चुनौती अमेरिकी टिमासँग छ ।
यसपालीको टोलीमा युरोपमा लिग खेल्ने खेलाडीको संख्या उल्लेख्य रहेकाले पनि अमेरिकी समर्थक सुखद नतिजाको आशामा छन् । क्रिस्टियन पुलिसिच, जियोभानी रैना, वेस्टर्न मेकानी र सर्जिन्हो डेस्ट जस्ता खेलाडीको उपस्थितीले अमेरिकाको मनोबल उच्च छ ।
हेर्नलायक खेलाडी
क्रिस्टियन पुलिसिच (चेल्सी)
लन्डन डोनोभानपछि सानै उमेरमा अमेरिकाका लागि विश्व स्तरमा छाप छोड्न सफल खेलाडी हुन्, क्रिस्टियन पुलिसिच । १७ वर्षको उमेरमा जर्मन बुन्डेसलिगाको क्लब बोरुसिया डर्टमण्डसँग जोडिएका पुलिसिच हाल इङ्लिस प्रिमियर लिगको महारथी चेल्सीको आक्रमणमा नेतृत्व गरिरहेका छन् ।
२४ वर्षका पुलिसिचले दुई सिजनअघि चेल्सीबाट युरोपियन च्याम्पियन्स लिगको उपाधि जितेका थिए । युरोपका ठूला क्लबबाट व्यावसायिक फुटबलका सबभन्दा ठूला प्रतियोगिताहरुमा खेलेको उनको अनुभव कतारमा अमेरिकाका लागि काम लाग्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
विश्वकपमा अमेरिकाः
विरुद्ध वेल्स (अहमद बिन अली रंगशाला)
मंसिर पाँच गते, साँझ ६ः४५ बजे
विरुद्ध इङ्ल्यान्ड (अल बायात रंगशाला)
मंसिर ९ गते, राति १२ः४५ बजे
विरुद्ध इरान (अल थुमामा रंगशाला)
मंसिर १३ गते, राति १२ः४५ बजे
