विश्वकपमा त्यस्तो कुनै संस्करण छैन, जहाँ इङ्ल्यान्ड फुटबल टिमको चर्चा नभएको होस । हरेक विश्वकपमा ‘थ्री लायन्स’ अर्थात् इङ्ल्यान्डको चर्चा उपाधि दावेदारका रुपमा गरिन्छ । तर फुटबलको जन्मदाता मानिने यो देशले विश्वकप जित्न नसकेको ५६ वर्ष भइसक्यो ।
उपलब्ध खेलाडी र टिमको क्षमताको आधारमा कुरा गर्दा इङ्ल्यान्ड सधै विश्वकपको उपाधि दाबेदार टोली हो । यसपाली पनि उपाधि नै इङ्लिस टोलीको लक्ष्य हो । विश्व फुटबलको सबैभन्दा प्रतिष्ठित र धनी इङ्लिस प्रिमियर लिग (इपिएल)का कारण पनि इङ्ल्यान्ड विश्वकपमा उपाधि दाबेदारका रुपमा दरिँदै आएको हो ।
|
विश्वभरका उत्कृष्ट खेलाडीहरुको सपना रहने गरेको इपिएलमा इङ्लिस खेलाडीहरु मज्जाले जमेका हुन्छन् । यही कारण हो, विश्वकप वा अन्य ठूला अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिताको अगाडि र प्रतियोगिता दौरान इङ्ल्यान्डलाई दाबेदारका रुपमा चर्चाको केन्द्र बनाइने गरेको । इङ्ल्यान्ड टिमलाई चर्चाको शिखरमा पुर्याउने काम उसको मिडियाले पनि गर्ने गरेको छ । विश्वभर नै राम्रो प्रभाव राख्ने इङ्लिस मिडियाकै कारण सर बबी चाल्टर्नदेखि ग्यारी लिनेकर हुँदै डेविड बेकह्याम, स्टेभन जेरार्ड र ह्यारी केनहरुले सुपरस्टारको छवि बनाउन सफल भएका हुन् ।
भनिन्छ, ‘इङ्लिस मिडिया चाहिने भन्दा धेरै बोल्ने गर्दछ । हरेक ठूला प्रतियोगितामा टिमको प्रचार तीन गुणा बढाइदिन्छन ।’ विश्वकपमा इङ्ल्यान्डको चर्चा हुनुको अर्को मुख्य कारण यही हो ।
मैदान वाहिरको चर्चामा माथि रहे पनि इङ्लिस टिमको नतिजा भने ठिक विपरित रहने गरेको छ । सन् १९६६ मा आफ्नै भूमिमा विश्वकप जितेयता इङ्ल्यान्डले कुनै पनि ठूलो प्रतियोगिताको उपाधि जित्न सकेको छैन । त्यसैले उत्कृष्ट टिम हुनाका बावजुद ५६ वर्षदेखि हासिल गर्न नसकेको विश्वकप ट्रफी यसपाली कतारबाट उचाल्नुपर्ने जिम्मेवारी ह्यारी केनको नेतृत्वमा रहने इङ्ल्यान्डको टिममा हुनेछ ।
उसोत सन् २००० को दशकमा डेविड बेकह्यामको नेतृत्वमा रहेको टिमलाई इङ्लिस फुटबलको स्वर्णिम पुश्ता मानिन्छ । महत्वपूर्ण समयमा भाग्यको साथ नपाएकै कारण बेकह्याम नेतृत्वको इङ्ल्यान्डले समर्थकलाई गौरवान्वित पार्ने काम गर्न सकेन । अहिले केन नेतृत्वको टिम पनि बेकह्याम पुश्ताजस्तै अभागी होला की भन्ने चिन्ता भने इङ्लिस समर्थकमा छ ।
इङ्ल्यान्डको युवा टिमले गत वर्ष युरो २०२० को फाइनल पुगेर आफूमा प्रचुर क्षमता भएको प्रमाण दिइसकेको छ । वेम्बलीमा सम्पन्न फाइनलको पेनाल्टी सुटआउटमा इटालीसँग अभागी सावित हुँदा इङ्ल्यान्ड लामो समयपछि ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय उपाधिबाट टाढिएको थियो ।
चार वर्षअघि रुसमा सम्पन्न विश्वकपमा पनि टोली सेमिफाइनल पुगेको थियो । यसकारण पनि प्रशिक्षक गारेथ साउथगेट यसपाली ५६ वर्षको प्रतिक्षामा पूर्णविराम लाग्ने आशामा छन् ।
कतारमा आउँदो मंसिर चारबाट सुरु हुने विश्वकप साउथगेटका लागि पनि महत्वपूर्ण छ । विश्वकपमा हुने कुनै एक हारले उनको जागिर धरापमा पर्न सक्छ । तथापि साउथगेटले आक्रमणको मुख्य हतियारको रुपमा प्रयोग गर्दै आएका रहिम स्टर्लिङको खस्केको फर्म र समग्र टिमकै लय उनका लागि चिन्ताको विषय हो ।
विश्वकपमा यो इङ्ल्यान्डको १६औं सहभागिता हो । इङ्ल्यान्डले औपचारिक रुपमा अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल खेल्न सुरु गरेको १८७२ देखि हो । विश्वकप फुटबलमा भने उसले सहभागिता जनाउन थालेको दोस्रो विश्व युद्द पछि चौथो संस्करणबाट मात्र हो । सुरुआति तिन संस्करणको विश्वकप फिफाको सदस्य नभएका कारण इङ्ल्यान्डले खेलेको थिएन ।
दोस्रो विश्वयुद्धपछि १९५० मा १३ टिमको सहभागिताका साथ ब्राजिलमा भएको चौथो विश्वकपमा इङ्ल्यान्ड समूह चरणमै रोकिएको थियो । टिम बिली राइटको कप्तानीमा ब्राजिल पुगेको थियो । राइटले इङ्ल्यान्डको टिमलाई १९५०, १९५४, र १९५८ को विश्वकपमा मा कप्तानी गरेका थिए । इङ्ल्यान्डका लागि विश्वकप इतिहासमा पहिलो गोल गर्ने खेलाडी हुन् स्टान मोर्टेन्सेन । उनले पहिलो गोल चिलीविरुद्ध गरेका थिए । इङ्ल्यान्डले १९५४ र १९६२ मा क्वार्टरफाइनल सम्मको यात्रा तय गरेको थियो भने १९५८ मा टिम समूह चरणबाटै बाहिरिएको थियो ।
पाचौं प्रयासमा इङ्ल्यान्डले १९६६ को विश्वकप उचालेको हो । १९६६ को विश्वकप इङ्ल्यान्डमै भएको थियो । घरेलु भूमिमा भएको उक्त विश्वकपको फाइनलमा इङ्ल्यान्डले पश्चिम जर्मनीलाई ४–२ को नतिजामा हराउँदै पहिलो पटक विश्वकपको उपाधि उचालेको थियो । इङ्ल्यान्डलाई अहिलेसम्मको एकमात्र विश्वकप जिताउने टिमका प्रशिक्षक सर अल्फ्रेड अर्नेस्ट राम्से तथा कप्तान सर बबी मरे थिए ।
|
इङ्ल्यान्डको टोलीमा त्यति बेलाका सुपरस्टारहरु म्यान्चेस्टर युनाइटेडका बबी चाल्टर्न, जियोफ हर्स्ट, इयान कालाघान, टेरि पाएन र मार्टिन पिटर्स जस्ता प्रख्यात खेलाडीको साथ थियो । समूह चरणको पहिलो खेलमा उरुग्वेसँग गोलरहित बराबरीमा रोकिएको टोलीले मेक्सिको र फ्रान्सलाई पराजित गर्दै अन्तिम आठमा स्थान बनायो । अर्जेन्टिनाविरुद्धको अन्तिम आठको खेलमा इङ्ल्यान्डका जियोफ हर्स्टको एक मात्र गोल निर्णायक बन्यो ।
सेमिफाइनलमा बबि चाल्टर्नको दुई गोल प्रेरित इङल्यान्ड पोर्चुगलमाथि जित हासिल गर्दै फाइनल पुग्यो । पहिलो पटक फाइनल पुगेको इङ्ल्यान्डलाई पश्चिम् जर्मनीको चुनौती थियो । फाइनल केही विवादास्पद रह्यो । वेम्बलीमा भएको फाइनल निर्धारित ९० मिनेट सकिँदासम्म २–२ को बराबरीमा थियो । अतिरिक्त समयको १०१औं मिनेटमा इङ्ल्यान्डका जियोफ हर्स्टको प्रहार पोस्टमा ठोक्किएर तल झर्यो । बल गोल लाइनभित्र नछिर्दै जर्मन खेलाडीले क्लियर गरिदिए । तर स्विस रेफ्री डाइन्स्टले उक्त बल गोल लाइन भित्र छिरेको निश्कर्ष निकाले र त्यसलाई गोल दिइयो ।
गोल पछि प्रशिक्षक राम्से जर्मन खेलाडीहरुमा थकान र जोश हराएको कुरामा विश्वस्त देखिन्थे । साच्चै नै भएको यहि थियो । उक्त विवादास्पद गोल पछि जर्मनी अलि सुस्त देखिन्थ्यो । त्यसपछि जियोफ हर्स्टले फेरि एक गोल थपे र ह्याट्रीक पूरा गरे । ४–२ को जितसँगै इङ्ल्यान्डले पहिलो पटक विश्वकप जित्यो । कप्तान बबि मुरले रानी एलिजाबेथबाट विश्वकपको ट्रफी ग्रहण गरे ।
१९७० मा बबी मुरेकै कप्तानीमा इङ्ल्यान्ड उपाधि रक्षाको अभियानका साथ मेक्सिको पुगेको थियो । तर कप्तान मुरेको नायकत्वका बाबजुद उक्त विश्वकपमा इङ्ल्यान्डको यात्रा अन्तिम आठमै सीमित भयो । इङ्ल्यान्डलाई ३–२ को नतिजामा हराएर पश्चिम् जर्मनीले चार वर्ष अगाडि फाइनलमा हारेको हारेको बदला मीठो तरिकाले लियो ।
१९७४, र १९७८ मा इङ्ल्यान्डले छनोट चरण नै पार गर्न सकेन । १९८२ मा स्पेनमा भएको विश्वकपलाई छानिए पनि दोस्रो चरणमै टोलीको यात्रा सीमित भयो । त्यसको चार वर्षपछि मेक्सिकोमा भएको विश्वकप ग्यारी लिनेकरको इङ्ल्यान्ड र म्याराडोनाको अर्जेन्टिनाबीचको खेलका कारण अजम्बरी बन्यो ।
लिनेकर १९८६ विश्वकपको गोल्डेन बुट विजेता खेलाडी हुन् । उनले उक्त विश्वकपमा सर्वाधिक ६ गोल गरेका थिए । इङ्ल्यान्डका लागि गोल्डेन बुट जित्ने उनी पहिलो खेलाडी हुन् । उनी पछि ह्यारी केनले २०१८ मा सो उपलब्धि हासिल गरेका थिए । इङ्ल्यान्ड र अर्जेन्टिना बीचको क्वार्टरफाइनल विश्वकप इतिहासकै अविस्मरणीय खेलहरु मध्यको एक मानिन्छ । खेल २–१ ले अर्जेन्टिनाको पक्षमा गयो ।
खेलमा अर्जेन्टिनाका लागि म्यारोडोनाले दुई अविस्मरणीय गोल गरे । खेलको ५१औं मिनेटमा उनले हातले गोल गरेका थिए । त्यसको ठिक ४ मिनेट पछि म्यारोडोनाले फेरि विश्वकप इतिहासकै सर्वोत्कृष्ट गोल गरे । पछि एउटा गोलले ‘ह्यान्ड अफ दी गड’ र अर्कोले ‘गोल अफ दी ङसेन्चुरी’को शंज्ञा पाए ।
१९९० मा इङ्ल्यान्ड दोस्रो पटक सेमिफाइनल पुग्यो । तर ऊ बेकेनबाउरको च्याम्पियन जर्मनीसँग पेनाल्टी सुट आउटमा पराजित भयो । विश्वकपमा इङ्ल्यान्डको लागि यो पहिलो पेनाल्टी सुटआउट थियो । त्यसयता पनि पेनाल्टी सुटआउट इङ्ल्यान्डका लागि सुखद रहन सकेको छैन । युरो १९९६ क्वाटरफाइनलमा स्पेनविरुद्धको जित बाहेक अरु सबैमा हार बेहोर्यो । १९९६ युरो सेमिफाइनल, १९९८ विश्वकप अन्तिम १६, २००४ युरो क्वार्टरफाइनल, त्यसैगरी २००६ विश्वकप क्वार्टरफाइनल यसका उदाहरणहरु हुन् । टिमले बल्ल रसिया विश्वकपमा कोलोम्बियालाई पेनाल्टीमा सुटआउटमा हराएर नयाँ इतिहास बनाउन खोजेको थियो । तर गत वर्ष युरो २०२० मा फेरि पेनाल्टीकै कारण फाइनलमा हार बेहोर्यो ।
फ्रान्समा भएको १९९८ को विश्वकपमा एलन सियररको कप्तानीमा रहेको इङ्ल्यान्ड अर्जेन्टिनासँग पराजित भएको थियो । अन्तिम १६ मा उसलाई अर्जेन्टिनाले पेनाल्टी सुट आउटमा ४–३ गोल अन्तरले पराजित गर्यो ।
इङ्ल्यान्डले २००१ मा पहिलो पटक विदेशी प्रशिक्षकलाई टिमको जिम्मेवारी दियो । उसले स्विदेनका स्भयेन गोरान एरिक्सनलाई प्रशिक्षकको जिम्मा दिएको थियो । २००२ मा च्याम्पियन ब्राजिल र २००६ मा पर्चुगलसँग टिमले पराजय भोग्दै इङ्ल्यान्डले क्वार्टरफाइनलसम्मको यात्रामै चित्त बुझायो ।
|
फाबियो कापेलोको प्रशिक्षणमा खेलेको विश्वकप २०१० पनि इङ्ल्यान्डका लागि सुखद रहेन । अन्तिम १६ मा जर्मनीसँग ४–१ को पराजय भोग्दै स्टेभन जेरार्डको कप्तानीमा रहेको टिम घर फर्कियो । तर फ्रयांक लाम्पार्डको प्रहार पोष्टमा ठोक्किएर गोललाइन भित्र लागेको थियो । तर त्यसले गोलको मान्यता नपाएका कारण त्यो खेल फुटबल इतिहासमा निक्कै महत्वपूर्ण बन्यो । हाल फुटबलमा प्रयोग हुने प्रविधि भिडियो सहायक रेफ्री (भिएआर) लागु हुनुमा त्यो खेलको ठूलो भूमिका छ ।
चार वर्षपछि जेरार्डकै कप्तानीमा इङ्ल्यान्डले ब्राजिल विश्वकप खेल्यो । तर रोय हड्सनको टोलीले विश्वकप इतिहासकै खराब प्रदर्शन गर्यो । टिम दुई खेल पछि नै प्रतियोगिताबाट बाहिरिइसकेको थियो । इङ्ल्यान्ड १९५८ यता पहिलो पटक दोस्रो चरण नै नपुगी घर फर्किएको थियो ।
गत संस्करणको विश्वकप इङ्ल्यान्डका लागि केही सकारात्मक रह्यो । रसियामा युवा टिमले सेमिफाइनल सम्मको यात्रा गर्यो । टिमको नेतृत्व स्ट्राइकर ह्यारी केनले सम्हालेका थिए भने प्रशिक्षकमा थिए पूर्व खेलाडी गारेथ साउथगेट । टिमले विश्वकपमा पहिलो पल्ट पेनाल्टी सुट आउटमा जित हासिल गर्यो । ग्यारी लिनेकर पछि ह्यारी केन गोल्डेन बुट जित्ने दोस्रो इङ्लिस खेलाडी बने । उनले प्रतियोगिता अवधिभर कुल ६ गोल गरे ।
इङ्ल्यान्डले त्यसको तीन वर्ष पछि युरो २०२० मा फाइनल सम्मको यात्रा तय गर्यो । तर इटालीले उसलाई आफ्नै घरेलु भूमिमा हरायो । सधैंको जस्तो फेरि पनि ऊ पेनाल्टीमै चुक्यो ।
इङ्लिस फुटबलसँग १९६६ को सुनौलो इतिहास छ । त्यसपछिको फरक वास्तविकता छ । पेनाल्टी सुटआउटमा भोगेका फरक नियतिको सम्झना छन् । यिनै फरक सम्झनाको संगालोबीच इङ्ल्यान्ड यसपाली कतारबाट अर्को एउटा सुनौलो इतिहास लेख्न चाहन्छ । विश्वकपको युरोपेली छनोटअन्तर्गत समूह एकका १० मध्ये आठ खेलमा जित हासिल गरेको नतिजाले इङ्ल्यान्डका लागि उत्साह वृद्धि गर्न सक्छ ।
हेर्न लायक खेलाडी
ह्यारी केन (टोटेनहम)
गत संस्करणका गोल्डेन बुट विजेता कप्तान ह्यारी केनमाथि यो पाली पनि सम्पूर्ण विश्वको नजर हुनेछ । २८ जुलाई १९९३ मा जन्मेका केन इङ्लिस प्रिमियर लिगमा सर्वाधिक गोलकर्ताको सूचीमा एक सय ९३ गोल गर्दै तेस्रो स्थानमा छन् । केनभन्दा अगाडि एलान एियरर र वायन रुनी छन् ।
टोटनहमबाट आफ्नो व्यावसायिक फुटबल खेलिरहेका २९ वर्षे स्ट्राइकर केनले उत्तरी लन्डनको क्लबबाट चार सय एक खेलमा दुई सय ५९ गोल गरिसकेका छन् । बबी मुरपछि विश्वकप उचाल्ने इङ्ल्यान्डको कप्तान बन्ने हो भने ह्यारी केनको उच्च स्कोरिङ फर्मले कतारमा निरन्तरता पाउनुपर्छ । युरोपेली छनोटबाट इङ्ल्यान्डलाई सोझै विश्वकप पुर्याउन केनको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको थियो । छनोट अभियानमा उनले नेदरल्यान्ड्सका मेम्फिस डिपेसँगै सर्वाधिक १२ गोल गरेका थिए । केनसँगै युवा खेलाडी फिल फोडेनप्रति पनि सबैको नजर रहनेछ ।
विश्वकपमा इङ्ल्यान्ड
विरुद्ध इरान (खलिफा अन्तर्राष्ट्रिय रंगशाला )
मंसिर पाँच गते, साँझ ६:४५ बजे
विरुद्ध अमेरिका (अल बायात रंगशाला)
मंसिर ९ गते, राति १२:४५ बजे
विरुद्द वेल्स (एहमद बिन रंगशाला)
मंसिर १३ गते, राति १२:४५ बजे
