काठमाडौं । भारतीय महिला फुटबलकी गोल मेसिन एनगाङ्गोम बालादेवीले काठमाडौंमा जारी साफ महिला च्याम्पियनसिप २०२४ को उद्घाटन खेलमा ५० अन्तर्राष्ट्रिय गोलको कोसेढुंगा पार गरिन् ।
बालादेवीले चिरप्रतिद्वन्द्वी पाकिस्तानविरुद्ध पेनाल्टी बक्सभित्र प्राप्त इन्डाइरेक्ट फ्रिकिक अवसर सदुपयोग गर्दै यो उपलब्धि हासिल गरेकी हुन् । सहकर्मी मनीषाको क्विक पासमा उनले आकर्षक ‘टप कर्नर’ गोल गरेकी थिइन् ।
त्रिपुरेश्वरको दशरथ रंगशालामा पाकिस्तानविरुद्ध भारतले ५-२ को जित पाएको थियो । नतिजा एकपक्षीय देखिए पनि पाकिस्तानले भारतलाई कडा चुनौती प्रस्तुत गरेको थियो । बालादेवीको त्यो गोलमा टिम सहकर्मीले हेर्नलायक सेलिब्रेसन मनाएका थिए । दोस्रो खेलमा पनि बालादेवीले गोल गरिन् । तर, यसपालि टोली उनको गोलमा रम्न पाएन । साबिक विजेता बंगलादेशसँग ३-० ले पछाडि परेको स्थितिमा बालादेवीले हेडरमार्फत गोल फर्काएकी थिइन् । त्यसपछि भारतले कुनै गोल थप्न सकेन । खेल बंगलादेशले ३-१ ले जित्यो । यो भारतका लागि साफ च्याम्पियनसिपमा बंगलादेशसँग लगातार दोस्रो हार थियो । अघिल्लो संस्करण पनि यही मैदानमा बंगलादेशले भारतविरुद्ध ३-० को जित रचेको थियो ।
आइतबार साँझ भारतले दोस्रो सेमिफाइनलमा आयोजक नेपालसँग खेल्दै छ । बालादेवीले गोलको लय कायम राख्ने हो भने नेपाललाई भारतसँग हार टार्न निकै सकस हुनेछ । बालादेवी प्राप्त अवसरमा गोल गरिहाल्ने खेलाडी हुन् । यद्यपि उनी बंगलादेशसँग भने एउटा सुनौलो अवसरमा चुकिइन् । तथापि बंगलादेशसँग कप्तानी आर्मब्यान्ड लगाएकी बालादेवीले गोल फर्काउन अथक प्रयास गरिरहिन् । गोल मात्र ननिस्किएको हो ।
दक्षिण एसियाली फुटबलमा बालादेवी सर्वाधिक अन्तर्राष्ट्रिय गोलकर्ताको सूचीमा दोस्रो स्थानमा छन् । उनीभन्दा तीन गोलले अगाडि छन् सेमिफाइनल प्रतिद्वन्द्वी नेपालकी गोलमेसिन सावित्रा भण्डारी ‘साम्बा’ । सावित्राको नाममा ५४ गोल छ ।
आइतबार साफ च्याम्पियनसिपको पुरानो प्रतिद्वन्द्वी नेपाल र भारत आमनेसामने भइरहँदा यिनै दुई खेलाडीको प्रदर्शनले जितको छिनोफानो गर्नेछ । सावित्राले पनि समूह चरणको अन्तिम खेलमा श्रीलंकाविरुद्ध एक गोल गरेकी थिइन् । युरोपको व्यावसायिक फुटबलको व्यस्त तालिकाका कारण पहिलो दुई खेल गुमाएकी सावित्रा श्रीलंकासँग मैदान उत्रिएकी थिइन् ।
सावित्राले नेपालको जर्सीमा लगातार ५ खेलमा गोल गरेकी छन् । गत वर्ष साउदी अरेबियामा सम्पन्न (पश्चिम एसियाली फुटबल महासंघ (वाफ) महिला च्याम्पियनसिपमा उनले समूह चरण र सेमिफाइनल गरी ४ खेलमा कुल ९ गोल गरेकी थिइन् । नेपाल उपविजेता रहेको उक्त प्रतियोगितामा उनले फाइनल गुमाएकी थिइन् । फ्रेन्च क्लब एनभान्टे गेङ्गाङ्पबाट व्यावसायिक फुटबल खेलिरहेकी सावित्राले फिफा विन्डोका कारण फाइनल गुमाएकी हुन् । त्यसयता उनले तीन अन्तर्राष्ट्रिय खेल गुमाएकी छन् ।
बालादेवी लामो समयपछि भारतीय राष्ट्रिय फुटबलमा फर्केकी खेलाडी हुन् । ३२ वर्षीया बालादेवी चार वर्षअघि स्कटिस प्रिमियर लिग क्लब रेन्जर्स एफसीमा आबद्ध भएकी थिइन् । भारतीय फुटबलमा कुनै पनि खेलाडीका लागि यो एउटा दुर्लभ उपलब्धि थियो ।
रेन्जर्सले बालादेवीलाई १८ महिनाका लागि अनुबन्ध गरेको थियो । तर, बालादेवीले लिगमा एक गोलमात्र के गरेकी थिइन्, आफ्नो प्रतिभा प्रमाणित गर्न नपाउँदै घुँडामा गहिरो चोट बोक्न पुगिन् । बालादेवीले यही कारण अघिल्लो संस्करणको साफ च्याम्पियनसिप पनि गुमाएकी थिइन् । उनीसँगै अन्य सिनियर खेलाडी प्राविधिक कारण काठमाडौं आउन सकेका थिएनन् ।
यसपालि भने भारतको उत्तरपूर्वी राज्य मनिपुरकी बालादेवीको पुनरागमनले टोलीको मनोबल उच्च छ । फेरि बालादेवीले लगातार दुई गोल गरेसँगै टोलीमा उर्जा थपिएको छ । भलै, बंगलादेशविरुद्ध भारतले नमीठो पराजय बेहोरेको होस्, टोली यसपालि उपाधिका लागि तयार छ ।
सावित्राले साफ च्याम्पियनसिपमा कुल २० गोल गरेकी छन् । बालादेवीको यो भन्दा दुई गोल बढी छ । सावित्राले साफ च्याम्पियनसिपमा भारतविरुद्ध २ गोल गरेकी छन् । २०१४ को फाइनलमा भारतले नेपाललाई ६-० ले पराजित गरेको थियो । त्यसमा बालादेवी एक्लैले ४ गोल गरेकी थिइन् ।
भारतले अघिल्लो संस्करण सेमिफाइनलमा पहिलो पटक नेपालसँग पराजय बेहोरेको थियो । उक्त खेलमा बालादेवीसँगै सावित्रा पनि अनुपस्थित थिइन् । टोलीमा समावेश भएता पनि सावित्राले डेंगुका कारण ऐतिहासिक जित पाएको खेल गुमाएकी थिइन् ।
भारतीय टिम सावित्रा कस्ती खेलाडी हुन् भनेर जानकार छ । छिटो र छरिटो सावित्राले सन २०२३ को फेब्रुअरीमा भएको अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण खेलमा भारतविरुद्ध दुई गोल गर्दै सनसनी मच्चाएकी थिइन् । यही खेलमा त हो बालादेवी डरलाग्दो इन्जुरीलाई जित्दै अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा पुनरागमन गरेको । भारतको जवाहरलाल नेहरु रंगशालामा भएको खेलमा नेपाल ८९औं मिनेटसम्म २-० ले पछाडि थियो । पछि सावित्राले ‘साम्बा म्याजिक’ देखाइन् र नेपालले भारतको मुखबाट जित खोस्यो । अर्को मैत्रीपूर्ण खेल बराबरीमा टुंगिएको थियो ।
नेपाल पनि बालादेवीको लयबारे सजक छ । सावित्रा आफैंलाई पनि बालादेवीसँगै कप्तान आशालता देवीप्रति उच्च सम्मान छ । मुख्य प्रशिक्षक राजेन्द्र तामाङ बालादेवीलाई रोक्न तयार रहेको बताउँछन् । ‘मनीषाले बालालाई लामो दुरीबाट पास उपलब्ध गराइरहेको छ । बालादेवी एउटै ठाउँमा अडिग रहेर मौकाहरू सृजना गर्छिन् । भोलि मनीषालाई रोक्न सक्यौं भने बालादेवीबाट गोल निस्कने छैन,’ तामाङको बुझाइ छ ।
आइतबार नेपाललाई घरेलु समर्थकको साथ हुनेछ । समर्थकको बाक्लो साथका कारण नै नेपालले २०२२ मा भारतलाई इतिहासमै पहिलो पटक पराजित गरेको थियो । पहिलो हाफमा मिडफिल्डर प्रीति राईको पासमा फरवार्ड रश्मिकुमारी घिसिङले गरेको गोल निर्णायक बनेको थियो । उसो त २०१९ मा भएको फाइनलमा पनि नेपाललाई घरेलु समर्थकको बलियो साथ थियो । विराटनगरको सहिद रंगशालामा सम्पन्न पाँचौं संस्करण फाइनलमा नेपाल फाइनलमा ३-१ ले पराजित भएको थियो । भारतका लागि यो पनि एउटा प्रेरणास्रोत हो ।
नेपालले कमजोर श्रीलंकाविरुद्ध ३-५-२ फर्मेसनमा खेलेको थियो । तर, भारत बलियो टोली हो । जोनल मार्किङका लागि प्रशिक्षक तामाङ भारतविरुद्ध ४-४-२ फर्मेसनमा जाने बताउँछन् । श्रीलंकाविरुद्ध प्रीति (राई) सामान्य घाइते हुँदै मैदानबाट बाहिरिएकी थिइन् । तर, खेलपछिको पत्रकार सम्मेलनमा प्रशिक्षक तामाङले प्रीति पूर्ण रूपमा फिट रहने बताएका थिए । भारतका लागि भने अनुभवी फरवार्ड अञ्जु तामाङले नखेल्ने सम्भावना बढी छ । बंगलादेशसँग उनको घुँडामा झट्का लागेको थियो । पछि उनलाई प्रतिस्थापन गरिएको थियो । बंगलादेशसँग भारतले ४-२-३-१ फर्मेसनमा खेलेको थियो । अञ्जुको अनुपस्तिथिले सेमिफाइनलमा यो फर्मेसनमा फेरबदल हुनसक्ने अनुमान गर्न सकिन्छ ।
भारतका लागि बालादेवीसँगै विंगर मनीषा हेर्नलायक हुनेछिन् । नेपालबाट सावित्रासँगै प्रतियोगितामा सात गोल गरेकी फरवार्ड रेखा पौडेल भारतका लागि खतरा बन्न सक्छिन् ।
साफ च्याम्पियनसिपमा भारत र नेपाल सातौं पटक एकअर्कासँग खेल्दै छ । नेपालले फाइनलमा चार पटक र सेमिफाइनलमा एक पटक भारतसँग हार ब्यहोरेको छ । नेपालले अघिल्लो संस्करण भारतलाई निराश पारेको थियो । नेपाल आइतबार त्यही कथा दोहोर्याउने लक्ष्यसाथ मैदान उत्रिनेछ ।
