काठमाडौं । विश्वकप फुटबलको इतिहासमा ‘जस्ट लुइस फन्टेन’ बिर्सन नसकिने नाम हो । बिर्सन नहुने पनि । तर विडम्बना, आधुनिक फुटबलले यो नामलाई त्यति महत्व दिएन । महत्व दियो होला, तर चार वर्षमा एकचोटी मात्र । महत्व दिनलाई र नबिर्सनलाई को हुन त फन्टेन ? चार वर्षमा एकचोटी फन्टेनलाई स्मरण गर्ने फुटबल समर्थकलाई पनि तत्कालै भन्न गाह्रो हुन्छ ।
मात्र पाँच खेल । १९५८ स्वीडेन विश्वकपमा जानुअघि फ्रेन्च स्ट्राइकर फन्टेनले राष्ट्रिय टोलीबाट साढे चार वर्षमा जम्मा पाँच अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेलेका थिए । यही कारण फन्टेन स्वीडेनमा पहिलो रोजाइबाट खेल्न पाउनेमा अनिश्चित थिए । त्यसैले बेन्चमा बस्नलाई किन दुई जोर जुत्ता चाहियो ? भनेरै फन्टेनले एक जोर मात्र बुट लाने निधो गरे ।
तर स्वीडेनमा फन्टेनले अनुमान गरेको जस्तो भएन । प्रशिक्षक अल्बर्ट बाटेउले फन्टेनलाई सबै खेलमा पहिलो रोजाइबाटै मैदान उतारे । जसले गर्दा फन्टेनले अर्का स्ट्राइकर स्टेफन ब्रुएसँग बुट माग्नु पर्ने स्थिति बन्यो । किनभने अभ्यास दौरान उनको बुट च्यात्तिएको थियो ।
यसबीच फन्टेन र रेमन्ड कोपाको जोडीले विश्वकपको त्यो संस्करणमा तहल्का नै मच्चायो । पहिलो पटक सेमिफाइनल पुगेको फ्रान्सले स्वीडेनमा तेस्रो स्थान हासिल गर्यो । फ्रान्सले ६ खेलमा कुल २३ गोल गर्यो, जसमध्ये फन्टेन र कोपाको जोडीले मात्र १६ गोल गरेको थियो । त्यसमा पनि फन्टेन एक्लैले कीर्तिमानी १३ गोल गरेका थिए ।
‘ती १३ मध्येका केही गोल एउटै ह्रदय भित्र दुई आत्मा प्रेरित भएर निस्केका थिए’, बुधबार राति मात्र संसारबाट बिदा भएका फन्टेनले कोपालाई जस दिने क्रममा कुनैबेला ठट्टा गरेर भनेका थिए ।
विश्वकप फुटबल सुरु भएको ९२ वर्षभन्दा बढी भइसक्यो । फन्टेनको त्यो कीर्तिमान अझै कायम छ । कतारमा तीन महिना अगाडी मात्र २२औं विश्वकप संस्करण सम्पन्न भयो । विश्वकप इतिहासकै सर्वाधिक गोलकर्ताको दौडमा केही तल माथि भयो । कतारमा सर्वाधिक आठ गोल गरेका फ्रेन्च किलियन एमबाप्पे र उनीभन्दा एक गोल कम गरेका अर्जेन्टिनी कप्तान लियोनेल मेसी सर्वाधिक गोलकर्ताको सुचीमा केही खेलाडीलाई उछिन्दै अगाडी आए ।
मेसीले पाँच विश्वकपमा २६ खेल खेलिसकेका छन् । एमबाप्पेले भने दुई संस्करणमा १४ खेल खेले । तर पनि यी दुई आधुनिक फुटबलका सुपरस्टार एक संस्करण मात्र खेलेका फन्टेनभन्दा पछाडी छन् । १३ गोल गरेका मेसी पाचौं स्थानमा छन्, त्यस्तै १२ गोल गरेका एमबाप्पे छैटौंमा ।
एकै संस्करणमा १३ गोलको कथा
विश्वकपअघि फन्टेनलाई फ्रान्समै चिन्नेहरुको संख्या औंलामा गन्न सकिन्थ्यो । तर स्वीडेनमा फन्टेनले आफ्नो गति र फिनिसिङ टचले विपक्षीलाई कायल पारे । जसका कारण फन्टेन फ्रान्समा मात्र नभएर विश्वभरी नै चिनिए । समूह चरणको पहिलो खेलमै पाराग्वेमाथि ७-३ को जित दर्ता गराउँदा फन्टेनले ह्याट्रिक गरेका थिए । दोस्रो खेलमा युगोस्लाभीयासँग ३-२ को हार बेहोर्दा दुवै गोल फन्टेनले गरेका थिए । तेस्रो खेलमा स्कटल्यान्डलाई २-१ ले पराजित गर्दा कोपा र फन्टेनले एक/एक गोल गरे ।
अन्तिम आठमा फ्रान्सले नर्थन आइरल्यान्डलाई ४-० ले पराजित गर्यो, फन्टेनले दुई गोल गरे । पहिलो पटक सेमिफाइनल पुगेको फ्रान्सको भेट ब्राजिलसँग भयो । त्यतीबेला १७ वर्षीय पेलेको प्रेरणामा ब्राजिल ५-२ ले विजयी भयो । खेलमा पेलेले तीन गोल गरेका थिए । ब्राजिलविरुद्ध पनि फन्टेनले एक गोल गरे । तेस्रो स्थानको प्लेअफमा फन्टेनले पश्चिम् जर्मनीविरुद्ध एक्लैले चार गोल गरे र फ्रान्सले समग्रमा ६-३ को जीत निकाल्यो ।
१९५८ स्वीडेन विश्वकप आज सम्म पनि पेलेको विश्वकप भनेर चिनिन्छ । फन्टेनको विश्वकप सपना पनि पेलेले नै समाप्त गरेका थिए ।
फन्टेन त्यतीबेला घरेलु क्लब रेइम्सबाट व्यावसायिक फुटबल खेलिरहेका थिए । फन्टेनले १९५७-५८ को सिजनमा घरेलु लिगका २६ खेल खेल्दा ३४ गोल गरेका थिए । त्यस्तै फ्रेन्च कपमा १० गोल गरेका थिए । फन्टेनकै प्रदर्शन प्रेरित रेइम्सले घरेलु लिग र फ्रेन्च कप (कोपा डे फ्रान्स)को उपाधि जितेको थियो । तर पनि फन्टेन घरेलु फुटबल समर्थकमाझ त्यति चिनिएका थिएनन् । सायद उनको भाग्यले विश्वकप कुरिरहेको थियो ।
विश्वकपपछि पनि फन्टेनबाट गोलहरु निस्किए । १९५८-५९ को युरोपियन कप (हाल युइएफए च्याम्पियन्स लिग)मा फन्टेनले सर्वाधिक १० गोल गरे । रेइम्सले फाइनलसम्मको यात्रा गर्यो तर एल्फ्रेडो डी स्टेफानोबाट प्रेरित रहेको रियाल मड्रिड २-० को विजयी नतिजासहित उपाधि जित्न सफल भयो ।
करियर समाप्त पार्ने ट्याकल
मार्च १९६०, फन्टेन करियरको उत्कर्षमा थिए । उमेर जम्मा साढे २६ वर्ष थियो । त्यतिबेला घरेलु फुटबलमा रम्दै गर्दा उनको खुट्टा भाचिएको थियो । आइभोरी कोस्टका स्ट्राइकर सेको टुरेले लिग खेलकै दौरान फन्टेनमाथि नराम्ररी ट्याकल गरेका थिए । त्यस घटनापछि फन्टेनले आफ्नो करियर अगाडी लग्न सकेनन् । चोटबाट मुक्त हुँदै फन्टेनले पुनरागमन त गरे, तर उनको गति पहिलाको जस्तो थिएन । निकै प्रयास गरे पनि उनी पुरानो लयमा फर्किन सकेनन् । अन्त्यमा २९औं जन्मदिन मनाउनुअघि उनले खेल जीवनबाट संन्यास लिए ।
करियरमा कुल दुई सय १३ व्यावसायिक खेलमा करिब दुई सय गोल गरेका फन्टेनले फ्रान्सका लागि सात वर्षमा ३० अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेल्दा २१ गोल गरे । संन्यासपछि फन्टेनले फ्रान्सेली राष्ट्रिय टोली, घरेलु क्लब पिएसजी र मोनाकोको टोलीलाई प्रशिक्षकका रुपमा नेतृत्व प्रदान गरे ।
सायद टुरेबाट त्यो ट्याकल नभएको भए, फन्टेनले फ्रान्सबाट केही उपलव्धि हासिल गर्थे कि ? सायद फ्रान्सले पहिलो पटक विश्वकप जित्न १९९८ सम्म कुर्नु पर्दैनथ्यो कि ?
आज फन्टेन यो संसारमा छैनन् । फन्टेनको २०२३ मार्च एक (बुधबार)मा निधन भयो । उनको निधनले सारा विश्व फुटबल जगत शोकमा डुबेको छ, विशेषगरी फ्रान्स ।
फन्टेनले संसार छाडेर गए पनि उनको त्यो १३ गोलको दुर्लभ इतिहास कहिल्यै मेटिने छैन । फन्टेनको यो कीर्तिमानलाई उनी जिउँदै हुँदासम्म कसैले तोड्नै सकेनन् । प्रष्ट रुपमा भन्दा कसैले आँट नै गरेनन् । आधुनिक फुटबलमा आउने दिनमा पनि यो कीर्तिमान तोड्न अरु खेलाडीलाई सजिलो हुने छैन ।
फन्टेन आफैंले १७ वर्ष अगाडी भनेका थिए, ‘मेरो कीर्तिमानलाई तोड्ने ? मलाई लाग्दैन, कसैले यो तोड्न सक्छ । यदि कसैले तोड्ने हिम्मत गर्छ भने उसले प्रत्येक खेलमा दुई गोल गर्नुपर्नेछ, त्यो पनि लगातार सात खेलमा ।’
(एजेन्सीहरुको सहयोगमा)
