‘पहिलो’ शब्द श्रेष्ठताको पर्याय हो । विश्व फुटबलमा उरुग्वेले त्यस्तै श्रेष्ठता हासिल गरेको छ । विश्व फुटबलको सबभन्दा ठूलो प्रतियोगिता विश्वकप आयोजना गर्ने र जित्ने दुवै सफलता हासिल गर्नमा उरुग्वे पहिलो राष्ट्र हो । त्यसैले त भाग्यमानी उरुग्वेको चर्चा विश्वकपले २२औं संस्करणको यात्रा गरिरहँदा पनि उत्तिकै हुने गर्छ ।
१९३० को पहिलो र १९५० को चौथो विश्वकपमा उरुग्वेले उपाधि जितेको थियो । उरुग्वे समर्थकले गर्व गर्न लायक एउटा संयोग कस्तो रहयो भने दुवै पटक विश्वकप जित्दा उरुग्वेले कुनै पनि खेल हार्नुपरेन ।
उरुग्वेलाई फुटबल जगतमा अमर राख्ने कथाको सुरुवात कसरी भयो त ?
कथा सुरु हुन्छ, सन् १९०४ मा फिफाको स्थापनासँगै । ओलम्पिक बाहेकको छुट्टै एउटा विश्व च्याम्पियनसिपको कल्पनासँगै फिफाले विश्वकप गर्ने अठोट लियो । तर, समय गुज्रिइरहेको थियो । १९२८ मे २८ मा एम्सटरडममा भएको फिफा काग्रेसले विश्वकप गर्ने निर्णय लियो । उरुग्वेसंगै हंगेरी, इटाली, नेदरल्यान्ड्स, स्पेन र स्वीडेनले पहिलो विश्वकप आयोजनाका लागि दाबेदारी पेस गरे ।
१९३० मा आफ्नो स्वतन्त्रताको एक सयौं वर्ष मनाउने तयारीमा रहेको उरुग्वेले १९२४ र १९२८ को ओलम्पिकमा फुटबलको स्वर्ण जितेको थियो । जसले त्यहाँ फुटबलको लोकप्रियता रहेको प्रमाणित हुन्थ्यो । साथमा उरुग्वेले सहभागी टिमहरुको सबै खर्च बेहोर्ने बाचा गर्यो । यति भएपछि १९२९ मा बार्सिलोनामा भएको फिफा काग्रेसले उरुग्वेलाई नै पहिलो विश्वकप आयोजनाको अधिकार दिने निर्णय गर्यो ।
१३ सहभागी देशहरुलाई ४ समूहमा विभाजन गर्दै राउन्ड रोबिन पद्दतिका खेलाइएको विश्वकपमा समूह विजेताले सिधै सेमिफाइनल खेल्ने प्रावधान थियो । उरुग्वेले पेरुलाई १-० र रोमानियालाई ४-० ले पराजित गर्दै सेमिफाइनलको यात्रा गर्यो । अन्तिम चारमा युगोस्लाभियालाई ६-१ ले हराएको आयोजकले फाइनलमा अर्जेन्टिनामाथि ४-२ को जित हासिल गर्दै विश्वकप जित्ने पहिलो देश बन्यो ।
उरुग्वेमा भएको विश्वकपमा केही युरोपेली देशले सहभागिता जनाउन अस्विकार गरेका थिए । तर त्यसपछिका दुई सस्करण युरोपमा भएकाले उरुग्वेले पनि १९३४र १९३८ को विश्वकप विरोधस्वरुप खेलेन । यसअर्थमा दोस्रो विश्वयुद्धपछि ब्राजिलमा १९५० मा भएको विश्वकप उरुग्वेका लागि दोस्रो सहभागिता थियो । जहाँ टोली फेरि च्याम्पियन भयो ।
यसपाली विश्वकप फरक तरिकाले गराइएको थियो । सहभागी १३ देशलाई पहिला चार समूहमा विभाजन गरिएको थियो । प्रत्येक समूहका विजेताले दोस्रो चरणमा पनि राउन्ड रोबिन पद्दतिमा प्रतिस्पर्धा गरेर विजेताको टुंगो लगाएका थिए । दोस्रो चरणको अन्तिम खेलमा आयोजक ब्राजिललाई २-१ को नतिजामा हराएर उरुग्वेले दोस्रो सहभागितामा दोस्रा पटक उपाधि कव्जा गर्यो ।
चार वर्षपछि उरुग्वे पहिलो पटक साविक विजेताको हैसियतमा उपाधि रक्षाका लागि स्विट्जरल्यान्ड पुग्यो । जहाँ टोलीले पहिलो चरणमा चेकोस्लोभाकियालाई २-० र स्कटल्यान्डलाई ७-० को फराकिलो अन्तरले पराजित गर्यो । क्वार्टरफाइनलमा इङ्ल्यान्डलाई ४-२ ले हराएको टोलीले सेमिफाइनलमा प्रतियोगिताकै बलियो टिम हंगेरीसँग ४-२ को पराजय स्वीकार्यो । तस्रो स्थानको प्लेअफमा उरुग्वे अस्ट्रियासँग ३-१ ले पराजित हुँदै घर फर्कियो ।
१९५४ पछिका विश्वकप उरुग्वेका लागि खास स्मरणीय छैनन् । तर मेक्सिको १९७० र दक्षिण अफ्रिका २०१० मा भने टोली अन्तिम चारसम्म पुगेको थियो । १९७० मा उरुग्वेले एक जित, एक हार र एक बराबरी खेल्दै गोल भिन्नताका आधारमा बल्ल तल्ल समूह चरण पार गरेको थियो । क्वार्टरफाइनलमा सोभियत युनियनलाई १-० ले पराजित गरेको उरुग्वे सेमिफाइनलमा च्याम्पियन ब्राजिलसँग ३-१ ले पराजित भयो । तेस्रो स्थानको प्लेअफमा पश्चिम् जर्मनीसँग १-० ले पराजित हुँदै उसले १९७० विश्वकप टुंगायो ।
१९९० इटालीमा दोस्रो चरण सम्मको यात्रा गरेको टोलीले २०१० मा विवादास्पद तवरमा अन्तिम चार सम्मको यात्रा गर्यो । दक्षिण अफ्रिकामा डिएगो फोर्लानसँगै लुइस स्वारेज, एडिन्सन काभानी, डियगो गोडिन जस्ता प्रतिभावान खेलाडीहरु थिए । समूह चरणको पहिलो खेलमा फ्रान्ससँग बराबरीमा रोकिएको उरुग्वेले त्यसपछि आयोजक दक्षिण अफ्रिका र मेक्सिकोलाई पराजित गर्यो । अन्तिम १६ मा स्ट्राइकर लुइस स्वारेजको दुई गेलमा उरुग्वेले पार्क जी सङको कोरियालाई २-१ ले पराजित गर्यो ।
त्यसपछि नाटकीय क्वार्टरफाइनलमा घानालाई टाइ ब्रेकरमा पराजित गर्यो । घानाविरुद्दको त्यो खेल स्वारेजको गैह्रखेलकुदीय व्यवहारका कारण अझै पनि स्मरणीय छ । निर्धारित ९० मिनेट १-१ को बराबरीमा टुंगिएको थियो । अतिरिक्त समयको अन्तिम समयमा घानाका डोमिनिक अदियाको हेड प्रहार पोस्टभित्र छिर्नै लाग्दा स्वारेजले गोललाइनबाट हातले बल फर्काएका थिए ।
त्यसपछि स्वारेजलाई रातो कार्ड देखाइयो र घानाले पेनाल्टी पायो । प्राप्त पेनाल्टी खेलको अन्तिम किक थियो । घाना पहिलो पटक विश्वकप सेमिफाइनल जाने लगभग पक्का थियो । तर पछिल्ला दुई पेनाल्टीमा गोल गरेका आसामोह जियानको प्रहार सफल भएन । खेल टाइब्रेकरमा गयो, जसमा उरुग्वेले बाजी मार्यो ।
३० वर्षपछि सेमिफाइनल पुगे पनि टोलीले नेदरल्यान्ड्सको चुनौती पन्छाउन सकेन । अन्तिम चारमा ३-२ ले पराजित भएको टोली तेस्रो स्थानको प्लेअफमा जर्मनीसँग पनि त्यही नतिजामा पराजित भयो ।
२०१४ ब्राजिल विश्वकपमा फेरि स्वारेजका कारण उरुग्वे विवादको केन्द्र बन्यो । इटालीविरुद्धको समूह चरणको अन्तिम खेलमा समय सकिन १२ मिनेट बाँकी रहँदा स्वारेजले विपक्षी रक्षक जर्जियो किलिनीको बायाँ काँधमा टोके । त्यसवापत उनले लामो प्रतिबन्ध भोग्नुपर्यो । स्वारेजले विपक्षी खेलाडीलाई टोकेका कारण प्रतिबन्ध भोगेको यो तेस्रो पटक थियो । कप्तान डिएगो गोडिनको गोलमा उरुग्वे १-० ले विजयी हुँदै नकआउट चरण पुग्यो । खेल हारेको इटाली भने समूह चरणबाटै घर फर्क्यो । उरुग्वे अन्तिम १६ मा कोलम्बियासँग २-० ले पराजित हुँदै घर फर्क्यो । त्यसको चार वर्षपछि रुसमा टोली च्याम्पियन फ्रान्ससँग क्वार्टरफाइनलमा २-० ले पराजित भयो ।
यसपाली टोली पोर्चुगल, घाना र दक्षिण कोरिया रहेको ‘ग्रुप अफ डेथ’ मा छ । तथापि दुई नयाँ खेलाडी रियाल मड्रिडका फेडरिको भाल्भेर्डे र लिभरपुका डार्विन नुनेजबाट टोलीले धेरै आशा गरेको छ । क्लबका लागि गरेको प्रदर्शन उनीहरुले विश्वकपमा पनि जारी राख्ने हो भने अन्य टिमहरुलाई निकै गार्हो पर्नेछ । उनीहरुसँगै टिममा अनुभवी स्वारेज र काभानी पनि हुनेछन् । जसबाट टोलीले ग्रुप अफ डेथको चुनौती पार लगाउने अपेक्षा गरेको छ ।
हेर्नलायक खेलाडी
फेडेरिको भाल्भेर्डे, रियाल मड्रिड
केही सिजन यता विश्व स्तरीय खेलाडीको छवि बनाएका फेडेरिको भाल्भेर्डे कतार विश्वकपमा उरुग्वेले सबैभन्दा बढि आशा गरेको नाम हो । सेन्ट्रल मिडफिल्डर भाल्भेर्डे २०१७ यता स्पेनिस महारथी रियाल मड्रिडमा आवद्ध छन् ।
भाल्भेर्डे राइट विंगमा पनि खेल्ने क्षमता राख्छन् । गत सिजन भाल्भेर्डेकै उच्च प्रदर्शनको प्रेरणामा रियालले इङ्लिस महारथी लिभरपुललाई हराएर च्याम्पियन्स लिगको उपाधि जितेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा भाल्भेर्डेले ४४ खेल खेल्दा चार गोल गरेका छन् ।
जारी सिजन २० खेलमा आठ गोल र चार असिस्ट गरिककेका भाल्भेर्डे कतारमा अन्य टिमका लागि एक खतरा हुन सक्छन् । पहिलो पटक विश्वकप खेलिरहेका भाल्भेर्डेसँगै अर्का युवा खेलाडी डार्विन नुनेजमाथि पनि सबैको नजर हुनेछ ।
विश्वकपमा उरुग्वे
विरुद्ध दक्षिण कोरिया, (एजुकेसन सिटी रंगशाला)
मंसिर ८ गते, साँझ ६ः४५ बजे
विरुद्ध पोर्चुगल, ( लुसेइल आइकोनिक रंगशाला )
मंसिर १२ गते, राति १२ः४५ बजे
विरुद्ध घाना, (अल जुनब रंगशाला)
मंसिर १६ गते, राति ८ः४५ बजे
