काठमाडौं । पछिल्लो समयमा विश्व खेलकुदमा छुट्टै पहिचान बनाएको पिकलबल नेपाल भित्रिएको धेरै भएको छैन । तर नेपाल छिरेको केही वर्षमै यो खेलले अपेक्षित जरा गाडिसकेको छ ।
नेपाली खेलजगतमा विशेष स्थान बनाउन लागि परेको पिकलबलमा अहिले देशका विभिन्न स्थानमा गरी नियमित खेल्ने चार दर्जन हाराहारीमा खेलाडी छन् । पिकलबल टेबलटेनिसको जस्तो ब्याटले ब्याडमिन्टनको जस्तै कोर्टमा टेनिसको जस्तो नेट हालेर प्लास्टिकको बलले खेलिन्छ ।
तीन फरक खेलको मज्जा लिन पाइने यो खेलमा धेरै शारीरिक ‘अप्रोच’ आवश्यक पर्दैन । ‘यो त प्राविधिक खेल हो । यसमा प्लेसिङको धेरै महत्व हुन्छ । त्यसैले युरोप, अमेरिकातिर पिकलबलमा युवाहरूभन्दा पनि प्रौढ उमेरका खेलाडीको ठूलो आकर्षण छ,’ नेपालमा पिकलबल भित्र्याउने बेलायत निवासी नवीन गुरुङ भन्छन् ।
गुरुङको अनुभवमा नेपालमा पनि शारीरिकभन्दा प्राविधिक खेल भएकैले यसको लोकप्रियता दिनानुदिन बढ्दो छ । सीमित स्कुल, क्लब तथा स्पोर्टस सेन्टरमा लोकप्रिय बन्दै गए पनि पिकलबल नेपाली खेल समर्थकका लागि नयाँ नाम हो । नौलो खेल हो । धेरैलाई यसबारेमा थाहा नै छैन ।
तर, अमेरिकाबाट सुरु भएको यो खेल नेपालमा स्थापित गर्न सके पर्यटन व्यवसायलाई समेत ठूलो टेवा मिल्नेमा पिकलबल एसोसिएसन नेपाल (प्यान)का अध्यक्ष सौरभ भण्डारी विश्वस्त छन् ।
भण्डारी आफैंलाई पनि दुई वर्षअघिसम्म यो खेलको बारेमा थाहा थिएन । बेलायतमा बसोबास गर्ने सहारा युकेका संस्थापक अध्यक्ष नवीन गुरुङले २०१९ मा पोखरामा केही विदेशी खेलाडी समावेश गर्दै प्रदर्शनी खेल गराएका थिए । जहाँ उनी पनि पुगेका थिए ।त्यहीँ देखेपछि भण्डारी आफैं पिकलबलसँग आकर्षित भएका हुन् ।
‘नवीन दाइ हाम्रा अविभावक हुुनुहुन्छ । उहाँले पोखरामा खेल गराउँदा म हेर्न मात्र गएको थिएँ । उहाँको कुरा सुनेपछि र यो खेलले खेलकुदसँगै पर्यटन व्यवसायमा समेत टेवा पुर्याउने थाहा पाएपछि म यस खेलप्रति आकर्षित भएको हुँ,’ भण्डारी भन्छन्, ‘त्यसपछि हामी केही साथीहरू मिलेर पहिला त यो खेल आफैले सिक्यौं र संघ स्थापना गर्ने भनेर लाग्यौं । हाम्रा लागि नै यो खेल नौलो छ । अझ कतिपय नियम बुझ्न बाँकी छ ।’
अहिले विशाल मिलन केन्द्र, क्याम्पियन स्कुल र ग्यालेक्सी पब्लिक स्कुलका साथै भक्तपुरको एक विद्यालयमा बिहान र साँझ गरी दुई सत्रमा प्रशिक्षण सञ्चालन भइरहेको भण्डारी बताउँछन् । संघले विद्यालयहरूलक्षित गरेर खेलको परिचयात्मक कार्यक्रम तथा प्रशिक्षण सञ्चालन गरिरहेकाले पनि नेपालमा युवा खलाडीको पिकलबलप्रति विशेष आकर्षण रहेको उनी बताउँछन् ।
पिकलबल अहिलेसम्म राष्ट्रिय खेलकुद परिषदमा दर्ता भइसकेको छैन । नयाँ खेलकुद ऐनअनुसार दर्ताका लागि प्रक्रिया भने सुरु भइसकेको भण्डारीले बताए ।
‘केन्द्रमा दर्ता हुनुभन्दा पहिला प्रदेश खेलकुदमा दर्ता हुनुपर्ने रहेछ । हामी अहिले विभिन्न जिल्लामा संघ दर्ताको प्रक्रियामा लागेका छौं,’ उनले थपे, ‘हामीले केही समयअगाडि नै संघ दर्ताको प्रक्रिया सुरु गरेका थियौं । तर नयाँ ऐन पास भइनसकेका कारण हुन सकेको थिएन । अब कानुनी बाटो प्रस्ट भइसकेको छ । केही समयमा हाम्रो संघ नेपाली खेलकुदको राजमार्गमा अन्य खेलसँगै हातेमालो गरेर अगाडि बढ्ने छ ।’
पिकलबलका लागि प्रयोग हुने प्याडल, ब्याट र बल महँगो हुनाको साथै नेपालमा पाइन्न । जसले गर्दा काठमाडौं बाहिरका जिल्लाहरूमा खेल विस्तारमा भने कठिनाइ भइरहेको संघको अनुभव छ ।
अमेरिका र युरोपका साथै भारतमा यो खेलको विकास तीव्र गतिमा भइरहेको छ । भण्डारीको अनुभवमा नेपालमा पनि यो खेल विकास हुनेक्रममा छ । उनलाई अचेल विभिन्न देशका पर्यटकले नेपालमा पिकलबल खेल्न पाइन्छ कि पाइँदैन भनेर सोध्न थालेका छन् ।
‘विदेशी पर्यटकहरू नेपालमा रहँदासम्म दैनिक हाम्रो प्रशिक्षण केन्द्रमा आएर पिकलबल खेल्छन् । हामीलाई मात्र थाहा नभएको रहेछ । युरोप र अमेरिका मात्र होइन, हाम्रो छिमेकी भारतमै पनि पिकलबल निकै लोकप्रिय रहेछ,’ भण्डारी भन्छन्, ‘भोलिका दिनमा हामीले पिकलबल खेल्नकै लागि भनेर पनि विदेशी पर्यटकलाई नेपाल भ्रमण गराउन सक्ने रहेछौं । खेल पर्यटनको सम्भावना यो खेलमा अन्यको तुलनामा धेरै बढी रहेछ ।’
पछिल्लो समय पिकलबलले विश्वका चर्चित टेनिस खेलाडीहरूलाई आकर्षित गर्न थालेको छ । भारतका खेलाडीले विश्वको शीर्ष १० मा स्थान बनाइसकेका छन । भारतमा यो खेलको विकास हुँदा त्यसको प्रत्यक्ष फाइदा नेपाललाई पुग्छ । भारतीय संघसँगको सहकार्यमा नेपाली खेलाडीलाई प्रशिक्षण व्यवस्था गर्न सके त्यसले धेरै फाइदा पुग्नेछ ।
प्यानका महासचिव जनक फडेरा कर्णाली प्रदेशमा आयोजना हुने १०औंं राष्ट्रिय खेलकुदमा पिकलबललाई प्रदर्शनी खेलको रूपमा समावेश गर्ने प्रयास सुरु भएको बताउँछन् । उनका अनुसार कर्णाली प्रदेशका सदस्यसचिव विश्वामित्र सन्ज्यालसँग यस विषयमा छलफल भइसकेको छ र उनी त्यसका लागि सकारात्मक देखिएका छन् । राष्ट्रिय खेलकुदमा समावेश हुन सके अहिलेसम्म राखेपमा दर्ता समेत भइनसकेको खेलका लागि त्यो ठूलो सफलता हुनेछ । राष्ट्रिय खेलकुदमा आयोजक प्रदेशले दुई खेललाई प्रदर्शनी खेलका रूपमा समावेश गर्न पाउने प्रावधान छ ।
पिकलबल अहिले नेपालमा परीक्षणकै क्रममा छ । संघका पदाधिकारी स्वयं पिकलबलको प्राविधिक पक्षका बारेमा बुझ्न, कसरी प्रतियोगिता सञ्चालन गर्ने लगायतका विषयमा बुझ्न अन्यत्र गइरहेका छन् ।
प्यान पदाधिकारीहरूका अनुसार सन् २०२८ को ओलम्पिकमा पिकलबललाई समावेश गर्ने तयारी छ । नेपालमा यो खेलको विकास गर्न सके यसबाट अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिताका साथै ओलम्पिकमा पनि पदकको आस गर्न सकिने भण्डारी बताउँछन् ।
