काठमाडौं । यो खेलकुदसम्बन्धी किताब हो, यो खेलकुदसम्बन्धी किताब होइन । हो, किनभन्दा यसमा नेपाली खेलकुदबारे बाक्लै चर्चा छ । होइन, किनभन्दा यसमा खेलकुद बाहेकका अन्य धेरै छन् ।
हामी खेलकुदसँग सम्बन्धित किताबका कुरा चलाउँदै छौं, यसमा पहिलो रोजाइ बनेको छ, सुवर्ण क्षेत्रीको ‘सपना, विश्वास र अठोट ।’
भलै यो सम्पूर्णतः खेलकुदबारे मात्रै छैन । अहिले त होइन, केही नभए पनि दुई दशकजति अघि जाने हो भने क्षेत्री नेपाली खेलकुदका लागि परिचित नाम हो ।
सन् १९९९ मा काठमाडौंमा भएको आठौं दक्षिण एसियाली खेलकुदताका उनी नेपाली खेलकुदमा एकदिन बिराएर भेटिनेमा पर्छन् । त्यो भन्दा अगाडि सायद पुरानो पुस्ताले त दिनहुँ भेट्दा हो । उनी कुनै समय आफैं खेलाडी थिए । अलिकति टेनिस खेले । अलिकति क्रिकेट खेले अनि फुटबल पनि । खेल पत्रकार पनि भए, खेल पदाधिकारी पनि । यसबीच उनले ‘मिस नेपाल’ आयोजनामा पनि उत्तिकै भूमिका खेले । जेसीजतिर पनि सक्रिय रहे ।
यो भयो, २०२५ सालपछिको कुरा । उनले खेल पत्रकार भएर आफूले बेहोरेको केही महत्त्वपूर्ण घटना उल्लेख गरेका छन् । सँगै त्यो बेला समग्र नेपाली पत्रकारिता नै कस्तो थियो, त्यसबारे पनि चर्चा गरेका छन् । पछि उनी नेपाल क्रिकेट संघको सहसचिवसम्म भए ।
हाम्रो रुचि त स्वाभाविक रूपमा नेपाली खेलकुदसँग जोडिएको पक्षमै बढी छ । ठ्याक्कैभन्दा यो आत्मकथा हो । तर क्षेत्री स्वयं यसलाई आत्मकथा मान्ने पक्षमा छैनन् । लेखेका छन्, किनभने उनी यसरी आत्मकथा लेखिनुपर्ने मान्छे नै होइनन् । गजब छ, यो भनाइ । तर, उनले जति जानेर सुनेर आफ्ना स्मरण टिपाएका छन्, यो धेरे उपयोगी छ । यसमा कुनै शंका छैन । पुस्तकका चार भाग छन् । पहिलो हो, उनको सुरुआती दिन ।
यसबारे ‘शेर क्याम्पदेखि बेलायत र कलकत्ता’ मा चर्चा छ । हाम्रो बढी रुचि भएको भाग दोस्रो हो ।
शीर्षक नै रहेको छ, ‘पत्रकारिता, खेलकुद र जेसीज’ । त्यसपछि ‘ब्रान्ड मिस नेपाल’ र ‘विचार अनुभूति’ छन् । क्षेत्री लगभग पहिलो पुस्ताका खेल पत्रकार हुन् । सायद उनीभन्दा अगाडि एकाध अन्य खेल पत्रकार मात्र होलान् । उनले राइजिङ नेपालमा जागिर खाएका थिए । यसैक्रममा खेलकुदलाई आफ्नो क्षेत्र बनाए । उनले फुटबल, क्रिकेट र टेनिसका खेललाई आफ्नो समाचारमा समेटेका छन् ।
यो भयो, २०२५ सालपछिको कुरा । उनले खेल पत्रकार भएर आफूले बेहोरेको केही महत्त्वपूर्ण घटना उल्लेख गरेका छन् । सँगै त्यो बेला समग्र नेपाली पत्रकारिता नै कस्तो थियो, त्यसबारे पनि चर्चा गरेका छन् । पछि उनी नेपाल क्रिकेट संघको सहसचिवसम्म भए । उनले यस पुस्तकमा सन् १९८६ मा दक्षिण कोरियाको सोलमा भएको १० औं एसियाली खेलकुदबारे अलिकति बाक्लै चर्चा गरेका छन् । यसको कारण स्पष्ट छ । उनी नेपाली टिमका ‘सेफ द मिसन’ थिए ।
यस अगाडि क्षेत्री सन् १९८२ को नयाँ दिल्ली एसियाली खेलकुदमा ‘डेपुटी सेफ द मिसन’ थिए । मुख्य ‘सेफ द मिसन’ भने कमल थापा । त्यस एसियाली खेलकुदसँग जोडिएको एउटा घटना पुस्तकमा उल्लेख छ । यो यहाँतिर कोट्याउँदा राम्रै हुन्छ । भएको के थियो भन्दा नेपाली खेलाडी सबै कडा निगरानीमा थिए, कतै कोही बरालिएला भनेर । फेरि यो आवश्यकता पनि थियो । राति ९ बजेभित्र खेलाडी भिलेजको आफ्नो कोठामा फर्किनुपर्ने नियम थियो ।
तर पौडीको केही खेलाडी राति ११ बजे एउटा रेस्टुरेन्टमा भेटिए । तिनीहरू मस्त नृत्यमा संलग्न थिए । अझ तिनीहरूको खेल त्यस रातको भोलिपल्ट बिहानै थियो । यस्तोमा निर्णय गरियो, प्रतियोगितामा सहभागी नै हुन नदिने अनि घर फर्काइदिने । भयो यस्तै नै । के अहिलेको समयमा यत्तिको कडा अनुशासन सम्भव छ त ? मनमा प्रश्न उठ्छ नै । क्षेत्रीले आफू जोडिएका अन्य केही राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिताबारे पनि चर्चा गरेका छन् ।
अनि अन्त्यमा ‘विचार र अनुभूति’ मा नेपाली खेलकुदको स्थिति, यसका नकारात्मक पक्ष र विकासका लागि के कस्तो गर्नुपर्छ भनेर पनि आफ्नो मत राखेका छन् क्षेत्रीले । नेपाली खेलकुदमा रुचि राख्नेका लागि यो किताब पक्कै पनि पढ्न लायक छ नै । यसका लागि क्षेत्रीलाई धन्यवाद दिनैपर्छ । क्रियटिभ बुक्सको प्रकाशन हो यो । जनक नेपालले सम्पादन गरेका छन् अनि ईश्वर ज्ञवालीले भाषा हेरेका छन् । यो वर्ष ०८० को कात्तिकमै मात्र आएको किताब हो ।
