काठमाडौं । साबिक विजेता अस्ट्रेलियाको चुनौती पार गर्दै दक्षिण अफ्रिका गत शनिबार इङ्ल्यान्डको लड्र्स क्रिकेट मैदानमा विश्व टेस्ट च्याम्पियनसिपको उपाधि जित्न सफल भयो । यो दक्षिण अफ्रिकाले २७ वर्षपछि जितेको आइसिसीको मुख्य उपाधि थियो ।
जित्न नसकेको छाप, पटक-पटक अन्तिम क्षणमा चिप्लिएको इतिहास र ‘चोकर्स’को बद्नाम छायाँलाई मेट्दै दक्षिण अफ्रिकाले अन्ततः ‘च्याम्पियनको ट्याग’ प्राप्त गरेको छ । दक्षिण अफ्रिकाले पछिल्लो पटक सन् १९९८ मा आइसिसी ट्रफी ९हालको च्याम्पियन्स ट्रफी० जितेको थियो । त्यसयता आइसिसीका हरेक प्रतियोगितामा बलियो दाबेदार मानिए पनि दक्षिण अफ्रिका निर्णायक मोडमा चुक्दै आएको थियो ।
सन् १९९९ विश्वकप सेमिफाइनलमा अस्ट्रेलियासँग पराजित भएपछि दक्षिण अफ्रिकी टोलीमाथि ‘चोकर्स’ ट्याग लाग्न सुरु भएको मानिन्छ ।
कहिले खराब रणनीति, कहिले दुर्भाग्य र कहिले अन्तिम समयमा भएको गल्तीले उनीहरूलाई सफलताभन्दा धेरै टाढा राखिरह्यो । तर यसपटक भने भाग्य फेर्दै दक्षिण अफ्रिकी टोली सबै दागहरू मेटिने गरी इतिहास बनाउन सफल भयो ।
कसरी लागेको थियो ‘चोकर्स’को ट्यागसन् १९९९ विश्वकप सेमिफाइनलमा अस्ट्रेलियासँग पराजित भएपछि दक्षिण अफ्रिकी टोलीमाथि ‘चोकर्स’ ट्याग लाग्न सुरु भएको मानिन्छ । अस्ट्रेलियासँगको सेमिफाइनल जितका लागि एक रन आवश्यक हुँदा एलान डोनाल्ड र लान्स क्लुस्नरबीच तालमेल नमिलेर रनआउटको सिकार हुँदा खेल बराबरीमा टुंगिएको थियो ।
त्यसपछि पनि दक्षिण अफ्रिका धेरै पटक आइसिसीका प्रतियोगितामा महत्त्वपूर्ण क्षणमा पराजित हुन पुग्यो । टोली सन् २०००, २००२, २००६, २०१३ र २०२५ को च्याम्पियन्स ट्रफी सेमिफाइनलबाट बाहिरिएको थियो । दक्षिण अफ्रिका सन् १९९२, २००७, २०१५ र २०२३ को एकदिवसीय विश्वकप सेमिफाइनलमै पुगेर रोकिएको थियो ।
मुख्य प्रतियोगिताका महत्त्वपूर्ण क्षणमा चुक्दै आएको दक्षिण अफ्रिकाले यस पटक भने पुरानो इतिहास दोहोरिन दिएन ।
सन् २०१५ को एकदिवसीय विश्वकपमा न्युजिल्यान्डसँगको सेमिफाइनल हार दक्षिण अफ्रिकाका लागि सबैभन्दा पीडादायी थियो । वर्षाका कारण ४३ ओभरमा छोट्याइएको खेलमा २८१ रनको बलियो योगफल त थियो । तर डकवर्थ लुइस पद्धतिका आधारमा न्युजिल्यान्डले २९८ रनको नयाँ लक्ष्य प्राप्त गरेको थियो । अन्तिम ओभरको पाँचौं बलमा डेल स्टेयनको बलमा ग्रान्ट इलियटले छक्का प्रहार गर्दा दक्षिण अफ्रिका पराजित भयो ।
इलियट दक्षिण अफ्रिकामै जन्मिएका खेलाडी थिए । दक्षिण अफ्रिकाले सेमिफाइनल अघिका सातवटै खेल (समूह चरणका ६ र क्वार्टरफाइनल) जितेको थियो ।
त्यसपछि सन् २०२४ मा भएको ट्वान्टी-२० विश्वकपमा दक्षिण अफ्रिका फाइनलसम्म पुग्यो । तर भारतसँग पराजय बेहोर्दा टोली फेरि निराश बन्नुपर्यो । १७७ रनको लक्ष्य पछ्याउँदा दक्षिण अफ्रिका १५ ओभरको समाप्तिमा १४७-४ को अवस्थामा थियो । ३० बलमा ३० रन आवश्यक हुँदा ६ विकेट बाँकी रहेको अवस्थामा सम्हालिन नसक्दा दक्षिण अफ्रिका ७ रनले पराजित भयो ।
टेस्ट च्याम्पियनसिपको सुरुआतमा केही कमजोर प्रदर्शन रहे पनि सानदार पुनरागमन गरेर फाइनलमा स्थान बनाएको दक्षिण अफ्रिकाले फाइनलमा पनि त्यसलाई निरन्तरता दियो ।
लर्ड्समा फेरिएको भाग्यविश्व टेस्ट च्याम्पियनसिपको फाइनलमा पुगेपछि दक्षिण अफ्रिकी खेलाडीलाई एउटै चिन्ताले सताएको थियो, फेरि इतिहास दोहोरिने त हैन । अस्ट्रेलिया जस्तो बलियो प्रतिद्वन्द्वीको सामना गर्नु अघिको यो डर स्वाभाविक पनि थियो ।
तर, मुख्य प्रतियोगिताका महत्त्वपूर्ण क्षणमा चुक्दै आएको दक्षिण अफ्रिकाले यस पटक भने पुरानो इतिहास दोहोरिन दिएन । लर्ड्समा अस्ट्रेलियाले प्रस्तुत गरेको २८२ रनको लक्ष्य पछ्याउने क्रममा एडेन मारक्रमले १३६ रनको योगदान गरे । कप्तान टेम्बा बाभुमाले पनि ६६ रनको उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेका थिए । यी दुईबाहेक बलिङमा कागिसो रबाडाको योगदान पनि दक्षिण अफ्रिकाले भुल्नु हुँदैन । उनले फाइनलमा दुई इनिङ्समा ९ विकेट लिएका थिए ।
२७ वर्षदेखिको उपाधि खडेरी तोड्दै दक्षिण अफ्रिकाले अब फेरि आफूलाई विश्व क्रिकेटमा स्थापित गरेको छ ।
टेस्ट च्याम्पियनसिपको सुरुआतमा केही कमजोर प्रदर्शन रहे पनि सानदार पुनरागमन गरेर फाइनलमा स्थान बनाएको दक्षिण अफ्रिकाले फाइनलमा पनि त्यसलाई निरन्तरता दियो ।
अस्ट्रेलिया पहिलो इनिङ्समा २१२ रनमै समेटिएको थियो । दक्षिण अफ्रिकाले पनि १३८ रन मात्रै बनाउन सकेपछि अस्ट्रेलियाले ७४ रनको अग्रता लिएको थियो । दक्षिण अफ्रिकाले दोस्रो इनिङ्समा पनि अस्ट्रेलियालाई धेरै रन बनाउन दिएन । अस्ट्रेलिया २०७ रनमै समेटिएपछि टोलीले २८२ रनको लक्ष्य प्राप्त गरेको थियो । उक्त लक्ष्य पूरा गर्दै दक्षिण अफ्रिकाले टेस्ट च्याम्पियनसिपको उपाधि आफ्नो नाममा गरायो ।
अन्ततः ‘चोकर्स’ हट्यो ट्याग
अहिले विश्व टेस्ट च्याम्पियनसिपको नयाँ चक्र सुरु भएको छ । यो चक्रमा दक्षिण अफ्रिकाको मनोबल उच्च रहनेछ ।
२७ वर्षदेखिको उपाधि खडेरी तोड्दै दक्षिण अफ्रिकाले अब फेरि आफूलाई विश्व क्रिकेटमा स्थापित गरेको छ । यो सन्देश दिएको छ कि पुरानो पीडा पनि मेटिन सक्छ, आत्मविश्वास र धैर्यले जित्न सकिन्छ ।
यो जितमा मानसिकता परिवर्तनको पनि मुख्य भूमिका छ । प्रशिक्षक सुक्री कोनराडले टोलीलाई डर होइन, आत्मविश्वासका साथ खेल्ने उत्प्रेरणा दिइरहे । कप्तान बाभुमा आफैले भनेका छन्, ‘अब हामीलाई चोकर्स भन्नु बेकार छ । यो जितले राष्ट्रिय एकतालाई बलियो बनाओस् भन्ने चाहन्छु ।’
अहिले विश्व टेस्ट च्याम्पियनसिपको नयाँ चक्र सुरु भएको छ । यो चक्रमा दक्षिण अफ्रिकाको मनोबल उच्च रहनेछ । च्याम्पियनको छवि बनाएपछि टोलीले सीमित ओभरको क्रिकेट (एकदिवसीय र ट्वान्टी-२० अन्तर्राष्ट्रिय) मा पनि उच्च प्रदर्शन गर्ने अपेक्षा गर्न सकिन्छ ।
