काठमाडौं । नेपाल प्रिमियर लिग (एनपिएल)को औपचारिक सुरुआतसँगै नेपाली क्रिकेटमा एउटा नयाँ अध्यायको थालनी भएको छ । प्रतियोगिता आयोजनाभन्दा अगाडिको तामझाम, तयारी, सहभागी टोली तथा खेलाडी, समर्थक र मिडियाको उत्साह हेर्दा एनपिएल फगत एउटा प्रतियोगिता मात्रै नभएर नेपाली क्रिकेटको विस्तारित समुदाय बन्दै छ ।
देशभित्र कर्णालीको भाका, जनकपुरको देशी शैली र कोशीको विविधता जस्तै देशबाहिर संसारका कुना कन्दरामा छरिएको नेपाली डायस्पोराले एनपिएलको अपनत्व लिइसकेको छ ।
पहिलो संस्करणमै सबथोक खोज्नु पहिलो पाइलामै शिखर टेक्नुजस्तै हो । यो त एउटा सुरुआत हो, लामो र महत्त्वाकांक्षी यात्राको ।
एनपिएलमा सबैभन्दा बढी उत्साह छ । आयोजक नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान), सहभागी टोली र खेलाडीको तयारी आक्रामक छ । पहिलो खेलको टिकट बिक्रीमै सकर्थकको तँछाडमछाड छ । कीर्तिपुर मैदानमा यसअघि कहिल्यै नदेखिएको तामझाम छ । भारतीय च्यानल स्टार स्पोर्ट्स र डिस मिडिया नेटवर्कमार्फत अनलाइन र अफलाइन दुनियाँका दर्शकमा फराकिलो पहुँच छ । खेलाडीहरूलाई पैसा छ । विश्वलाई नेपाली खेलकुदको स्वाद चखाउनसक्ने आफ्नै मौलिक प्रोडक्ट छ । सम्भावनाको बजार छ । सबैभन्दा ठूलो कुरा, नेपाली क्रिकेटको सपना छ, विश्वको उत्कृष्ट पाँच फ्रेन्चाइज लिगमा पर्ने महत्त्वाकांक्षा छ ।
त्यसो भए एनपिएलमा सबैथोक छ त ? अहँ, अवश्य पनि छैन ।
पहिलो संस्करणमै सबथोक खोज्नु पहिलो पाइलामै शिखर टेक्नुजस्तै हो । यो त एउटा सुरुआत हो, लामो र महत्त्वाकांक्षी यात्राको ।
तर सुरुआती संस्करणमा हुनुपर्ने वा अपेक्षा गर्न सकिने केही गुण भने एनपिएलमा देखिएको छैन । खासगरी पारदर्शिताको सवालमा एनपिएलबाट अलि बढी नै अपेक्षा गरिएको थियो । फ्रेन्चाइज टोलीमा लगानीको मोडालिटी, टिम मालिकहरूको पृष्ठभूमि, लगानीको स्रोत र प्रायोजनमा आगामी दिनमा अनेकौं प्रश्न पक्कै पनि उठ्ने छन् ।
यसअघिका विभिन्न नाम, प्रकृति र उद्देश्यका फ्रेन्चाइज प्रतियोगितामा विवादास्पद छवि बनाएका ‘केही हतियार र केही मतियार’ घुमाउरो बाटोबाट यस प्रतियोगिताको हिस्सेदार बनिसकेका छन् । मार्केटिङ राइट्स र टेलिभिजनबाट हुने प्रत्यक्ष प्रशारणको सवालमा प्रश्न उठिसकेको छ ।
प्रतियागिताको बढ्दो क्रेज पनि कहिलेकाहीं आयोजकको लागि चुनौती र दबाब बन्नसक्छ । कीर्तिपुर मैदानमा थामिनसक्नु भिड जम्मा हुनसक्ने तथ्य मनन गर्दै सुरक्षा र सावधानी अपनाउन सक्नुपर्छ ।
नेपाली खेलकुदको सबैभन्दा महँगो प्रोडक्ट बन्ने बाटोमा हिँडेको एनपिएलले व्यावसायिक साझेदार भित्र्याउँदा होस् वा ठेक्का दिँदा सार्वजनिक खरिद ऐन, मुलुकको खेलकुद नीति र सम्पत्ति शुद्धिकरण विभागका प्रावधानहरूको हेक्का राख्नैपर्छ । हिजोका परम्परागत, मझौला र झारा टार्ने शैलीका प्रतियोगितामा प्रायोजक नभेटिएको झोंकमा आजको व्यापारबाट नेपाली विज्ञापन बजारलाई उपेक्षा गर्न मिल्दैन ।
खेलकुदमा फिक्सिङ अहिलेको प्रमुख समस्या हो । देशभित्र फुटबलमा ‘सी’ डिभिजन लिगमा समेत फिक्सिङको आरोप लाग्नु, प्रशासनको आँखा छलेर विना स्विकृती खुफिया शैलीमा इ–स्पोर्ट्सका नाममा विभिन्न इभेन्टहरू भइरहेको समयमा एनपिएल खेल भावना र इथिक्समा कत्तिको खरो उत्रिन्छ ? त्यो अर्को चुनौती हो ।
गैरकानुनी सट्टेबाजी, खेल मिलेमतो, आर्थिक चलखेल र अनियमितता जस्ता सम्भावित झमेलाबाट पार पाउन आयोजकले कस्तो व्यवस्था गरेको छ ? त्यसैमा यो प्रतियोगिताको साख निर्भर गर्ने हो । प्रतियागिताको बढ्दो क्रेज पनि कहिलेकाहीं आयोजकको लागि चुनौती र दबाब बन्नसक्छ । कीर्तिपुर मैदानमा थामिनसक्नु भिड जम्मा हुनसक्ने तथ्य मनन गर्दै सुरक्षा र सावधानी अपनाउन सक्नुपर्छ ।
एनपिएलले क्रिकेटमा व्यावसायिकतासँगै कर्पोरेट ब्याटल पनि निम्त्याउने निश्चित छ । टोली किन्न नपाएर निराश बनेका केही ठूला व्यावसायिक घराना नेपाली क्रिकेटबाट मोडिने अवस्था आउन दिनुहुँदैन । अत्यन्तै साँघुरो नेपाली बजारमा क्रिकेटले सबैको सहभागिता र अपनत्व स्थापित गर्न सक्नुपर्छ ।
फ्रेन्चाइज लिगको नाममा तजबिजी तबरले सहरका नाम बेच्दै पैसा असुल्ने केही नयाँ र केही पुराना गिरोह नेपाली खेलकुदमा संक्रामक रूपले फैलिरहेका छन् ।
खेलकुदलाई गहना वा सामाजिक उत्तरदारित्वको बोझ मान्ने राज्यमा एनपिएलले परिभाषा खोजिरहेको छ । यो खेलमात्रै होइन, झन्डै सय करोड हाराहारीको एउटा उद्योग हो । यसमा ओइरिएको लगानी सार्वजनिक-निजी साझेदारीको नयाँ सुरुआत हो । क्यान र फ्रेन्चाइज टोलीबीचको आम्दानी बाँडफाँटको खाका अन्य खेल संघ र प्रतियोगिताको लागि नमुना मात्रै होइन, लगानीअनुसार प्रतिफलको अभ्यास पनि हो ।
दर्शकले देखाएको उत्साह र माया खेल पूर्वाधारमा चाहिए जति लगानी बढाउन सरकारलाई प्रस्ट सन्देश हो । विदेशी खेलाडीहरूको चासो, सहभागिता र विदेशी च्यानलबाट हुने प्रशारण खेल पर्यटन प्रवद्र्धनको सबैभन्दा छोटो र प्रभावकारी बाटो हो ।
फ्रेन्चाइज लिगको नाममा तजबिजी तबरले सहरका नाम बेच्दै पैसा असुल्ने केही नयाँ र केही पुराना गिरोह नेपाली खेलकुदमा संक्रामक रूपले फैलिरहेका छन् । यस्तोमा आफ्नै बलबुतामा उभिन खोजेको एनपिएलले नेपाली खेलकुदको व्यावसायिकतामा अलग्गै मानक स्थापना गर्न सकोस् । पारस खड्का र क्यानको टोलीले यसको सामथ्र्य पनि राख्दछ । एनपिएललाई शुभकामना !
