काठमाडौं । विश्व क्रिकेटले देखेका सबैभन्दा महान खेलाडीमध्ये एक हुन्, सचिन तेन्दुलकर । सचिन को हुन्, के हुन् र कस्ता हुन्, यसबारे बुझ्न अनेक कथा छन् । त्यसलाई मिल्दो तथ्यांक पनि छ । संन्यास लिएको एक दशक बितिसक्दा अब त्यसबारे थप चर्चा गरिरहनुपर्दैन । बरू एउटा प्रश्न बन्छ, आफ्नो खेलजीवनबारे सचिन आफै के सोच्दा हुन् त ?
यसपल्टको किताबका कुरामा हामी तिनै सचिनले लेखेको आत्मकथाबारे जानकारी दिँदैछौं । किताबको नाम हो, ‘प्लेइङ इट माइ वे’ ।
सचिनबारे बुझ्न यो किताब पढ्न अत्यावश्यक छ । उनले दुई दशकभन्दा बढी समय अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा बिताए । यसबीच उनले उत्तिकै उतारचढाव पनि ब्यहाेरे । अर्थात् सचिनले त्यस्ता केही घटना अगाडि ल्याउने प्रयास गरेका छन्, जुन विवादास्पद छ ।
सन् २००५ मा अस्ट्रेलियाका ग्रेग च्यापेलले प्रशिक्षकका रूपमा भारतीय क्रिकेटमा प्रवेश पाए । भनिन्छ, उनलाई प्रशिक्षक बनाउन जोडदार लबिङ गरेका थिए सौरभ गांगुलीले । गुरु ग्रेग, नयाँ शब्दकै रूपमै अगाडि आएको थियो । तर, ग्रेग र सौरभबीच चाँडो खटपट सुरु भयो ।
सचिनको आत्मकथालाई लिएर निराश हुनुपर्ने स्थिति उत्तिकै छ । जस्तो उनकै पालामा मच्चिएको थियो, खेलमिलेमतो प्रकरण । उनकै कप्तान मोहम्मद अजहरुद्दिनदेखि अजय जडेजासम्म यसमा फसेका थिए ।
गुरु ग्रेगसँगै भारतीय क्रिकेटमा विवाद, तनाव, मनमुटाव सुरु भएको थियो । सचिनको आत्मकथाको एउटा ठूलो अंश यसमै केन्द्रित छ । उनले ग्रेगलाई ‘रिङ मास्टर’ को संज्ञा दिएका छन् । ग्रेग त्यस्ता रिङ मास्टर थिए, जसले भारतीय क्रिकेट खेलाडीलाई सर्कसमा जसरी जनावर खेलाइन्छ, त्यसरी खेलाउन चाहे । उनको कामै हुन्थ्यो, खेलाडी खेलाडीमा फुट ल्याउने र त्यसको फाइदा उठाउने ।
सन् १९८९ को नोभेम्बरमा उनले भारतका लागि पाकिस्तानविरुद्धको टेस्टमा डेब्यू गरेका थिए । सन् २०१३ को नोभेम्बरमै वेस्ट इन्डिजविरुद्धको टेस्टमा अन्तिम पटक खेले । सचिनको आत्मकथा व्यग्र प्रतीक्षा गरिएको पुस्तक थियो । सचिनले पुस्तकमा अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट लगातार खेलिरहनु सजिलो हुन्न भनेर दाबी गर्न खोजेका छन् ।
उनका अनुसार प्रत्येक खेलका लागि तयार हुन मानसिक र शारीरिक रूपमा सजिलो थिएन । अझ सचिन आफ्नो खेलजीवनको अन्त्यतिर प्रत्येकपल्ट खेल्दा कुनै न कुनै रूपमा घाइते हुन्थे । राम्रो खेल्न नसक्दा उनको आलोचना गर्नु समर्थकको सायद अधिकार हो । तर उच्च स्तरमा राम्रो प्रदर्शन गर्नु पनि चानचुने हुन्नथ्यो ।
उनलाई ‘गड’ सम्म भन्ने छन् । ‘ट्र्यु जेन्टलम्यान’ मान्ने त धेरै भए । पुस्तकमा पनि सचिनले सायद यही ‘जेन्टलम्यानहुड’ देखाउने प्रयास गरेका छन् ।
सचिनको आत्मकथालाई लिएर निराश हुनुपर्ने स्थिति उत्तिकै छ । जस्तो उनकै पालामा मच्चिएको थियो, खेलमिलेमतो प्रकरण । उनकै कप्तान मोहम्मद अजहरुद्दिनदेखि अजय जडेजासम्म यसमा फसेका थिए । त्यो बेला भारतीय क्रिकेटमा साँच्चै के भएको थियो, सचिनले त्यतिबेला पनि बोलनन्, अहिले पनि बोलेका छैनन् । सचिनको आत्मकथामा त्यसबारे केही उल्लेख छैन ।
आत्मकथामा विनोद काम्बलीबारे पनि केही उल्लेख छैन । सानोमा सचिनले विनोदसँग कीर्तिमानी साझेदारी गरेका थिए । खासमा सचिनले सकेसम्म विवादमा पर्न नरुचाएको देखिन्छ । आफ्नो खेलजीवनमा जति पनि विवाद भए, त्यसमध्ये खेल मिलेमतोलाई लिएर मात्र होइन, अस्ट्रेलियाली टिम र त्यसका प्रमुख खेलाडीबीचको विवादबारे पनि चुप लाग्नु नै ठीक मानेका छन् ।
उनलाई ‘गड’ सम्म भन्ने छन् । ‘ट्र्यु जेन्टलम्यान’ मान्ने त धेरै भए । पुस्तकमा पनि सचिनले सायद यही ‘जेन्टलम्यानहुड’ देखाउने प्रयास गरेका छन् । उनलाई यसमा सहयोग गरेका छन् भारतीय क्रिकेटका इतिहासकार बोरिया मजुमदारले । मजुमदार तिनै इतिहासकार हुन्, जसले भारतीय समाजमा क्रिकेटले पारेको प्रभावबारे विद्यावारिधि गरेका थिए ।
सचिनको प्रशंसक हो भने एकपल्ट यो पुस्तक पढ्न अनिवार्यजस्तै हुन्छ ।
प्लेइङ इट माइ वे
विधा: आत्मकथा
लेखक:सचिन तेन्दुलकर
प्रकाशक:होडर एन्ड स्टउघटन
