काठमाडौं । रेनुका नगरकोटेले महिला राष्ट्रिय टोलीबाट खेल्न थालेको डेढ दशक हुन लागिसक्यो । उनी महिला फुटबलले पाएको अहिलेसम्मकै भरपर्दो मिडफिल्डरमध्ये एक हुन् । रेनुकापछि सरु लिम्बुको नाममा एउटा अर्को गजबको मिडफिल्डरको जन्म भयो ।
रेनुकाले सन् २०१० को साफ च्याम्पियनसिपबाट डेब्यू गरेकी हुन् भने सरुले ठ्याक्कै ६ वर्षपछि २०१६ को साफ च्याम्पियनसिपमा पहिलो पटक राष्ट्रिय टोलीको जर्सी लगाएकी थिइन् ।
सरुपछि नेपाली फुटबलमा प्रीति राईको उदय भयो । २० वर्षीया प्रीतिले २०२१ मा बंगलादेशविरुद्धको मैत्रीपूर्ण खेलमा डेब्यू गरिन् । आफ्नो लोभलाग्दो खेल कौशलका कारण समर्थकमाझ लोकप्रिय प्रीतिले राष्ट्रिय टोलीमा नभई नहुने खेलाडीका रूपमा आफूलाई स्थापित गरिसकेकी छन् । प्रीति सँगसँगै आइन् दीपा शाही । २०२२ को साफ च्याम्पियनसिपमा पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेलेकी दीपाको उपस्थितिले नेपाली महिला फुटबलको भविष्य थप चम्किलो देखियो ।
गत कात्तिकमा सम्पन्न साफ च्याम्पियनसिप २०२४ मा नेपालको मध्यपंक्ति यिनै रेनुका, सरु र प्रीतिले सम्हालेका थिए । भुटानविरुद्धको पहिलो खेलमा गम्भीर घाइते भएकी दीपाले भने प्रतियोगिताका बाँकी खेल गुमाइन् ।
नेपाली महिला फुटबल एकहिसाबमा भाग्यमानी पनि छ । भाग्यमानी किनभने विना कुनै पूर्वाधार र सेवासुविधा महिला फुटबलले मिडफिल्डमा यस्ता स्टार खेलाडी निरन्तर रूपमा पाइरहेको छ । फुटबलको मेरुदण्ड मानिने मिडफिल्डमा प्रभावशाली खेलाडी पाउँदा आफ्नो स्तरअनुसार प्रभाव मैदानमा छर्लङगै देखिन्छ । सबै आफ्नै बलबुतोमा खेल जिताउन सक्ने क्षमताका खेलाडी हुन् ।
यी चार खेलाडीको प्रसंग अहिले किन जोडिएको हो भने नेपाली महिला फुटबलले विर्सना चौधरीको रूपमा अर्को एउटा असाधारण प्रतिभा पाएको छ । जसलाई उचित तबरबाट हुर्काउन सके राष्ट्रिय टोलीले मिडफिल्डमा अर्को एउटा राम्रो विकल्प पाउने छ ।
एन्फा मुख्यालय मैदानमा राष्ट्रिय महिला लिगको दोस्रो चरण चलिरहँदा केही नयाँ अनुहारले आशाको किरण देखाएका छन् । जसमध्ये नेपाल पुलिसकी मिडफिल्डर विर्सनाले सबैको ध्यान आफूतिर तानेकी छन् । १७ वर्षीया सेन्ट्रल मिडफिल्डर विर्सना लिगकै चर्चित खेलाडीका रूपमा दरिएकी छन् ।
बल स्क्यान गर्नु, पहिलो टचमै राम्रो टर्न लिनु, पासका लागि राम्रो भिजन हुनु, मैदानको अधिकांश भाग कभर गर्नु विर्सनामा भएका फुटबल गुणहरू हुन् । विपक्षी आक्रमण रोक्ने खुबी राख्ने विर्सना बल खोस्न पनि उत्तिकै माहिर छन् । यही कारण हो, आवश्यक एक्सपोजर पाए विर्सनालाई छिट्टै राष्ट्रिय टोलीको जर्सीमा देख्न सकिन्छ ।
‘विर्सनालाई अलिकति समय लाग्न सक्छ । तर यही हिसाबमा खेल्दै गइन् भने चाँडै नै उनलाई राष्ट्रिय टोलीमा देख्न पाइन्छ,’ पुलिसका मुख्य प्रशिक्षक भोलानाथ सिलवाल भन्छन्, ‘विर्सना करिअरको सुरुआती समयमा छ । उसले पर्याप्त एक्सपोजर पाउन अझै बाँकी छ । एपिएफ र आर्मी जस्तो बलियो टोलीविरुद्ध खेलिरह्यो भने निश्चित रूपमा विर्सनालाई हामीले अबको केही वर्षमै सिनियर टोलीमा देख्न सक्छौं ।’
वर्ष २०८१ विर्सना आफैंका लागि विशेष रह्यो । वर्षको पहिलो महिनादेखि नै विर्सना व्यावसायिक फुटबल खेल्नमा व्यस्त रहिन् । वैशाखमा सम्पन्न एन्फा राष्ट्रिय महिला लिग छनोटमा विर्सनाले सुदूरपश्चिम प्रदेशको प्रतिनिधित्व गरेकी थिइन् । सुर्खेतमा सम्पन्न प्रतियोगितामा सुदूरपश्चिम दोस्रो स्थानमा रहँदै काठमाडौंको टिकट काट्न सफल भएको थियो । विर्सनाले सबै खेल पहिलो रोजाइमै खेलेकी थिइन् ।
विर्सनाले असोजमा सम्पन्न राष्ट्रिय लिगको पहिलो चरण भने खेलिनन् । टोलीको आन्तरिक विवादका कारण विर्सना काठमाडौं ओर्लिइनन् । किन ? धनगढीको अलस्टार फुटबल एकेडेमीमा छनोट खेलेका २६ खेलाडीलाई सुरज तामाङले प्रशिक्षण दिइरहेका थिए । तर, ‘बी’ लाइसेन्स नभएका कारण सुदूरपश्चिम फुटबल संघले तामाङको स्थानमा दिनेश लामा योञ्जनलाई मुख्य प्रशिक्षक बनाएपछि कलह चरम उत्कर्षमा पुगेको थियो ।
प्रशिक्षक परिवर्तनपछि संघले पहिलो चरणमा १८ खेलाडीलाई मात्र काठमाडौं लैजाने र यसका लागि पुनः खेलाडी छनोट गर्ने निर्णय गरेको थियो । छनोट खेलेका खेलाडीले प्रशिक्षक परिवर्तन गर्न नहुने र सबै खेलाडी काठमाडौं जान पाउनुपर्ने माग गरेपछि विवाद बढेको थियो । यही कारण २६ मध्ये २४ खेलाडी टोलीमा जोडिएनन् । पूरै नयाँ टोली लिएर सुदूरपश्चिम काठमाडौं ओर्लियो । काठमाडौंको बस नचढ्नेमा विर्सना पनि थिइन् ।
‘पुनः छनोट हुने कुरा निस्किएपछि छनोट खेल्ने केही बहिनीहरूले लिग खेल्न नपाउने जस्तो स्थिति सिर्जना भयो । पछि सल्लाह गरेरै उपस्थिति नजनाउने निर्णयमा पुग्यौं,’ विर्सना सम्झिन्छिन्, ‘काठमाडौं आउनका लागि हामीले एकदमै मिहिनेत गरेका थियौं । अन्तिम समयमा खेल्न नपाउँदा दुःख लागेको थियो ।’
विर्सना, अञ्जली चन्द, अस्मिता चौधरीलगायतका खेलाडीकोे पूरा टिम नै अनुपस्थित भएपछि सुदूरपश्चिम पहिलो चरणका सबै खेलमा हार बेहोर्दै प्रतियोगिताबाट बाहिरियो ।
पुसमा नेपाली राष्ट्रिय यु१९ टोलीले राजधानीको दशरथ रंगशालामा भुटानको यु-१९ टोलीसँग मैत्रीपूर्ण खेल खेलेको थियो । मुख्य प्रशिक्षक यमप्रसाद गुरुङले विर्सनालाई पहिलो रोजाइमै मैदान उतारेका थिए । १–१ को बराबरीमा सकिएको उक्त खेलमा विर्सनाले राम्रो प्रदर्शन गरेकी थिइन् । जसले गर्दा विर्सनालाई पुलिसको बाटो खुलेको हो ।
नेपाली टोलीका व्यवस्थापक थिइन् निरु थापा । निरु पुलिसकी कप्तान हुन् । निरुले विर्सनाको प्रतिभा राम्ररी बुझेकी थिइन् । त्यसैले उनले विर्सनालाई पुलिसबाट खेलाउन कत्ति पनि ढिला गरिनन् । सुदूरपश्चिमबाट रिलिज पाएसँगै विर्सनाले पुलिसको प्रतिनिधित्व गर्ने मौका पाइन् ।
विभागबाट खेल्नु विर्सनाका लागि ठूलो अवसर थियो । जुन अवसरलाई उनले राम्ररी सदुपयोग गरिन् । सुपर स्टेजको दोस्रो खेलमै विर्सनाले विभागीय डर्बीअन्तर्गत त्रिभुवन आर्मीविरुद्ध ‘प्लेयर अफ दी म्याच’को अवार्ड जितिन् ।
‘निरु दिदीले मलाई एक्सपोजर पाइन्छ भनेर पुलिसमा ल्याउनुभएको हो,’ विर्सना भन्छिन्, ‘उहाँले मेरो खेल साफ यु–१९ देखि नै हेरिरहनुभएको थियो ।’
विर्सनाले भुटानविरुद्धको मैत्रीपूर्ण खेलअघि बंगलादेशमा सम्पन्न साफ यु-१९ च्याम्पियनसिप २०२४ मा पनि खेलेकी थिइन् । जिल्ला, प्रदेश र केन्द्रीय तह हुँदै बन्द प्रशिक्षणमा छानिएकी विर्सनापछि बंगलादेश जाने २३ सदस्यीय टोलीमा अटाएकी थिइन् ।
बंगलादेशमा मुख्य प्रशिक्षक बालगोपाल साहुखलले विर्सनालाई समूह चरणका तीनवटै खेलमा पहिलो रोजाइबाटै खेलाए । नेपालको यात्रा भने सुखद रहेन । चार देशसम्मिलित प्रतियोगितामा भुटानविरुद्ध जित पाएको नेपाल बंगलादेश र भारतसँग पराजित हुँदै घर फर्केको थियो ।
कैलालीको धनगढी उपमहानगरपलिका घर भएकी विर्सनाले साथीहरूको लहैलहैमा फुटबल खेल्न सुरु गरेकी थिइन् । पाँच वर्ष भयो विर्सनाले फुटबल खेल्न थालेको ।
‘फुटबल खेल्न खासै रहर थिएन । स्कुलमा साथीहरूले फुटबल खेल्न कर गर्थे । खेल, रमाइलो हुन्छ भनेर भनेपछि फुटबलमा लागेकी हुँ,’ विर्सना ती दिन सम्झन्छिन्, ‘मैले ६ कक्षामा हुँदा पहिलो पटक फुटबल खेलेको थिएँ । पछि विस्तारै फुटबलको महत्व बुझ्दै गएँ । हल्का हल्का अनुभव पनि हुँदै गयो । अहिले यो अवस्थामा छु ।’
विर्सनाले २०७८ को कात्तिकमा सम्पन्न उपमेयर कप राष्ट्रिय महिला लिग छनोटमा धनगढी उपमहानगरपलिकाको प्रतिनिधित्व गरेकी थिइन् । चन्द्रा भण्डारी, रेखा पौडेल र उषा नाथसम्मिलित धनगढी च्याम्पियन हुँदै राष्ट्रिय लिगमा छनोट भएको थियो । उपमेयर कपपछि विभिन्न जिल्लामा सिनियर स्तरका प्रतियोगिता खेल्दै आएकी विर्सनाको यात्रा अहिले नेपाल पुलिससम्म आइपुगेको छ ।
विर्सना त्यस्तो खेलाडी हुन्, जोसँग एउटा स्तरीय मिडफिल्डमा हुनुपर्ने अधिकांश गुण छ । सिनियर करिअरको सुरुआती वर्षमा रहेकी विर्सनाले एक न एकदिन अन्तर्राष्ट्रिय डेब्युको अवसर पाउने छिन् नै ।
यी सबै कुराहरूबीच विर्सना रेनुका र सरुको बाटोमा छिन् भन्न मिल्ला कि नमिल्ला ?
प्रशिक्षक सिलवाल हाँस्दै भन्छन्, ‘यदि तपाईं रेनुकाको कुरा गर्नुहुन्छ भने रेनुका र विर्सनाको पोजिसनमा अलिकति भिन्नता छ । रेनुका डिफेन्सिभ मिडफिल्डमा एकदमै राम्रो छिन् । विर्सनाचाहिँ अट्याकिङ जोनमा खेल्ने खेलाडी हो । तर, एउटा कुरा के छ भने बल आफूतिर आउँदा रेनुकाले जसरी बललाई कन्ट्रोल गर्छिन्, विर्सना पनि त्यस्तै छिन् । मलाई लाग्दैन विर्सनाको खुट्टाबाट बल फुत्किन्छ ।’
