काठमाडौँ । फरक फरक क्षणलाई कैद गरेका तस्बिर । अनि ती तस्बिरहरूलाई सँगाल्ने ठुल्ठूला कोलाज । लिभरपुल सहरको त्यो रंगीन आकाश, आकाशलाई रेकी गरिरहेका ड्रोन, तिनले पठाएका दृश्यांश । राता र सेता पाटा भएका मफ्लर, जो एकतमासले हल्लिइरहेका छन् । सायद त्यो दिन, कम्तीमा टेलिभिजन हेरिरहेकाहरूका लागि पनि भावानात्मक हुनेछ । एनफिल्डमै उपस्थित हुनेहरूका लागि त माहोल अझ आँसु थाम्नै नसकिने खालको होला ।
हो, त्यो दिन योर्गन क्लोपका लागि अन्तिम हुनेछ, लिभरपुलका प्रशिक्षकका रूपमा । गत शुक्रबार मात्र हो इङ्लिस क्लब लिभरपुलले आफ्ना जर्मन प्रशिक्षकले जारी सिजन सकिन साथ पद त्याग्न चाहेको जनाएको ।
जब उनी प्रशिक्षकका रूपमा अन्तिम पटक एनफिल्डको टचलाइनमा उभिनेछन्, तब धेरै दृश्य ‘स्लो मोसनमा’ कैद गरिनेछ । सायद त्यही बेला लिभरपुल समर्थकका मस्तिष्कमा ती तमाम दृश्यहरू बग्नेछन् । त्यो उपाधि र्याली । क्लोप र लिभरपुलका खेलाडी बसको छतमा छन् । छतमा लिभरपुलले जितेको उपाधि पनि राखिएको छ ।
जितपछि समर्थकसामु गएर क्लोपले देखाउने हाउभाउ, उत्तेजना, खुसी मनाउने तरिका, खेलाडीलाई अँगालो हाल्ने उनको बानी । यी सबै कुरा कसरी बिर्सन सकिन्छ र ?
क्लोपसँग जोडिएका स्मृतिमा फगत उपाधि मात्र छैनन् । भलै, लिभरपुलका लागि ३० वर्षपछि जितेको त्यो लिग उपाधि असाध्यै महत्त्वपूर्ण हो । च्याम्पियन्स लिग सफलता पनि चानचुने थिएन । आखिरमा एउटा क्लबका लागि उपाधि मात्र पनि त सबैथोक होइन ।
समर्थकले प्रशिक्षकलाई सम्झिने उपाधि जितेकै भएर मात्र पनि त होइन । बरू प्रशिक्षकसँग जोडिएका ती तमाम स्मृति पनि बहुमूल्य छन् । जितपछि समर्थकसामु गएर क्लोपले देखाउने हाउभाउ, उत्तेजना, खुसी मनाउने तरिका, खेलाडीलाई अँगालो हाल्ने उनको बानी । यी सबै कुरा कसरी बिर्सन सकिन्छ र ?
लिभरपुलले क्लोपलाई अक्टोबर, २०१५ मा प्रशिक्षक बनाएको थियो । प्रिमियर लिगमा उनका लागि लिभरपुलको प्रशिक्षकका रूपमा पहिलो खेल थियो टोटनहमविरूद्ध । बराबरीमा सकिएको त्यो खेलपछि लिभरपुल १० औं स्थानमा थियो । त्यसपछिका खेलहरूमा लिभरपुलले मिश्रित नतिजा निकालिरह्यो । मध्य डिसेम्बरमा वेस्ट ब्रुमसँग एनफिल्डमा हासिल गरेको त्यो बराबरीको नतिजाले लिभरपुललाई बल्ल नवौं स्थानमा पुर्याएको थियो ।
वेस्ट ब्रुमविरूद्धको खेल लिभरपुलका सजिलो भने थिएन । डिभोक ओरिगीले ९० औं मिनेटपछि गोल नगरेको भए लिभरपुल पराजित हुने थियो । बेल्जियमका स्ट्राइकरले गरेको त्यो गोल सायद एउटा संकेत थियो, अब लिभरपुल फरक बाटोमा अघि बढेको छ । आठ वर्षपछि त्यस खेलमा फर्कने हो भने यति भन्न सकिन्छ, संकेत सही थियो ।
वेस्ट ब्रुमविरुद्धको त्यो खेल यहाँ सम्झिनुपर्ने अर्को एक कारण पनि छ । रेलिगेसनबाट बच्न संघर्षरत वेस्ट ब्रुमसँग बराबरी खेलेपछि क्लोपले लिभरपुलका सबै खेलाडीलाई समर्थक सामुन्ने लगेको थिए । प्रशिक्षक र खेलाडीहरू सबैले एकअर्काको हात समातेर समर्थकलाई सम्बोधन गरेका थिए ।
डर्टमन्डलाई दुई पटक बुन्डेसलिगा जिताएका क्लोपले लिभरपुलको प्रस्ताव त्यत्तिकै स्वीकारेका थिएनन् । उनलाई थाहा थियो, लिभरपुल कुन स्तरको क्लब हो, यसको इतिहास कति समृद्ध छ भनेर । भलै, त्यसबेला लिभरपुलको वर्तमान कमजोर थियो ।
बराबरी गर्दा पनि यस्तो ? त्यसबेला धेरैले क्लोप र लिभरपुलको खिल्ली उडाए । यद्यपि समर्थकलाई यसरी सम्बोधन गर्नु, धन्यवाद दिनु जर्मन फुटबलमा चलिआएको चलन हो । क्लोप नेतृत्वमा रहेको बोरुसिया डटर्मन्ड होस् वा अरू टिम, सबैले यसरी समर्थकलाई धन्यवाद दिन्छन्, चाहे नतिजा हार नै किन नहोस् ।
जर्मन फुटलबको यो परम्पराको साक्षी बनेर क्लोप हुर्किएका हुन् । जसलाई उनले इङ्ल्यान्डमा पनि अभ्यास गर्न चाहे । जबकि इङ्ल्यान्डका अरू क्लबहरूलाई यो परम्परामा रूचि थिएन, छैन ।
यस्तै कारणले क्लोप फरक छन् । उनको व्यक्तित्व अरू प्रशिक्षकको भन्दा भिन्न छ । उनको व्यक्तित्वबारे लिभरपुल बेखबर थिएन, जब उनलाई प्रशिक्षक बन्ने प्रस्ताव राखिँदैथ्यो । उसो त डर्टमन्डलाई दुई पटक बुन्डेसलिगा जिताएका क्लोपले लिभरपुलको प्रस्ताव त्यत्तिकै स्वीकारेका थिएनन् । उनलाई थाहा थियो, लिभरपुल कुन स्तरको क्लब हो, यसको इतिहास कति समृद्ध छ भनेर । भलै, त्यसबेला लिभरपुलको वर्तमान कमजोर थियो ।
एक सिजनअघि मात्र प्रिमियर लिग उपाधिका लागि भिडेको लिभरपुल अंकतालिकाको मध्यभागमा रुमल्लिरहेको थियो । अब यो क्लबसँग लुइस स्वारेज थिएनन् । जसको बलमा लिभरपुल दोस्रो बनेको थियो । सर्वाधिक महत्त्वपूर्ण खेलाडीविना लिभरपुल भुत्ते बनेको थियो । यस्तो लाग्थ्यो, उपाधि जित्ने वा कम्तीमा नजिक पुग्ने बाटोबारे लिभरपुललाई अत्तोपत्तो थिएन ।
लिभरपुल जत्तिको ठूलो क्लबमा मानक यही हो । यो मानकमा क्लोप अन्ततः खरो उत्रन सके । किनभने उनले लिभरपुललाई प्रिमियर लिगमात्र होइन च्याम्पियन्स लिग, क्लब विश्वकप, युरोपियन सुपर कप, एफए कप र लिग कप जिताए ।
हुन त त्यसबीचमा बाटो पहिल्याउने प्रयास लिभरपुलले नगरिरहेको भने थिएन । बाटो खन्न लिभरपुलले औजार तयार पारिरहेको थियो । औजार थिए, माइकल एडवाड्रस र इयान ग्राहम । यी दुई पर्दा पछाडि रहेर लिभरपुललाई बलियो बनाउने काममा लागेका थिए । तथ्यांक बटुल्न र तिनको विश्लेषण गरी खेलाडी पहिचान अनि अनुबन्ध गर्न खप्पिस यी दुईसँग तत्कालीन प्रशिक्षक ब्रेन्डन रोजर्स नजिक थिएनन् ।
एडवार्ड्स–ग्राहमसँग खेलाडी पहिचान र अनुबन्धका विषयमा रोजर्स सहमत नहुने भएपछि लिभरपुल लामो समय दिशाविहीन बनेको थियो । जसरी दिनहुँ क्लब सञ्चालन गर्ने पक्षहरू एक ठाउँमा उभिन सकेका थिएनन्, त्यसरी नै समर्थक पनि विभाजित थिए । कतिपयलाई लाग्थ्यो, तथ्यांकमा उभिएर खेलाडी अनुबन्ध गर्ने अभ्यास बेकार हो । तर आधुनिक फुटबलमा तथ्यांकको महत्त्व उच्च छ भनेर बुझ्ने समर्थकको संख्या पनि कमचाहिँ थिएन ।
रोजर्सको प्रशिक्षणमा लिभरपुल लगातार खराब खेलिरहेपछि लिभरपुल समर्थकले प्रशिक्षक परिवर्तनको माग उठाउन थालेका थिए । कतै राफेल बेनिटेज वा केनी डग्लसले पो लिभरपुलको उद्दार गर्न सक्छन् कि ? एक तप्का यसो भनिरहेको थियो ।
आधुनिक फुटबलमा प्रशिक्षक सधैं सुरक्षित हुँदैन । ऊ कति सफल छ, लेखाजोखा गर्न तरिका स्पष्ट छ उपाधि । लिभरपुल जत्तिको ठूलो क्लबमा मानक यही हो । यो मानकमा क्लोप अन्ततः खरो उत्रन सके । किनभने उनले लिभरपुललाई प्रिमियर लिगमात्र होइन च्याम्पियन्स लिग, क्लब विश्वकप, युरोपियन सुपर कप, एफए कप र लिग कप जिताए ।
हुनसक्छ, उनको नेतृत्वमा लिभरपुलले यो सिजन उपाधि संख्या थप्न सक्छ । हाल लिभरपुल प्रिमियर लिगको पहिलो स्थानमा छ । बाँकी दुई घरेलु प्रतियोगिता र युरोपा लिगको उपाधि दौडमा छ । जाँदा जाँदै क्लोपले केही जिताउन सकेनन् भने पनि उनीप्रतिको सम्मान घट्ने छैन । उनी आधुनिक लिभरपुल इतिहासको सर्वाधिक सफल प्रशिक्षकका रूपमा दर्ज भइसकेका छन् ।
इङ्ल्यान्डमा क्लोपले आफूलाई साबित गरेका अरू प्रमाण पनि छन् । ९७ अंकका साथ लिग उपविजेता बन्ने उनी पहिलो प्रशिक्षक हुन् । यत्तिको बढी अंक बटुल्दा लिग नजित्ने टिम लिभरपुल मात्र हो । प्रिमियर लिगमा कुनै समय क्लोपको टिमले उपलब्ध १०८ अंकमध्ये १०६ अंक हात पारेको थियो । सन् २०१८ देखि २०२२ को बीचमा क्लोपले लिभरपुललाई तीन पटक च्याम्पियन्स लिग फाइनल पनि पुर्याउन सके । यी तमाम तथ्यांकका आधारमा क्लोपलाई विश्व फुटबलकै उत्कृष्ट प्रशिक्षक पनि भनियो ।
लामो समय स्मृतिमा बाँचेको लिभरपुललाई क्लोपले जगाए । फुङ्ङ भएको लिभरपुलमा वसन्त ल्याए । सिटीका कारण एकखाले हुन लागेको प्रिमियर लिगलाई रोमाञ्चक बनाए ।
अहिलेको फुटबलमा सबैभन्दा सम्मान त्यही प्रशिक्षकको हुन्छ, जसले सबैभन्दा बढी उपाधि जितेको छ । यसको अर्थ हो, क्लोपले लिभरपुलमा थप उपाधि जित्नुपथ्र्यो । सायद क्लोप आफैं पनि यस्तो सोच्छन् कि ? सोच्नु गलत होइन ।
किनभने लिभरपुल पछिल्लो ५ वर्षमा दुई पटक लिग उपविजेता बन्यो, त्यो पनि मात्र १–१ अंकले । पेप ग्वार्डिओला प्रिमियर लिगमा नभइदिएको भए, म्यानचेस्टर सिटी त्यति विघ्न बलियो नभएको भए, क्लोपको घाँटीमा थप लिग पदक हुन्थ्यो । च्याम्पियन बन्न नसके पनि सन् २०१८–१९ र २०२१–२२ मा लिभरपुलले जुन लय देखाएको थियो, त्यो असाधारण थियो । तर यसो भनिरहँदा यो पनि सत्य हो, साँघुरो अन्तरमा लिग उपाधि गुमाउनुको पीडाले क्लोप र उनको टिमलाई धेरै समय खेदिरहनेछ ।
फुटबलमा अर्को सत्य पनि छ, प्रशिक्षकलाई केवल उनीहरूले जितेको उपाधिको भरमा मात्र मूल्यांकन गरिनु हुँदैन । आखिरमा उनीहरूले क्लब र लिगमा कस्तो छाप छाडेर गए, त्यो पनि हेरिनुपर्छ । लामो समय स्मृतिमा बाँचेको लिभरपुललाई क्लोपले जगाए । फुङ्ङ भएको लिभरपुलमा वसन्त ल्याए । सिटीका कारण एकखाले हुन लागेको प्रिमियर लिगलाई रोमाञ्चक बनाए ।
क्लोपको व्यक्तित्वबारे विभिन्न कोणबाट चर्चा गर्न सकिन्छ । चर्चा उनको एउटा विशेष बानीमाथि पनि हुनुपर्छ । यो बानी हो, सफलताको श्रेय अरूलाई पनि दिने र आफूलाई मात्र केन्द्रमा नराख्ने । पछिल्लो एक दशकमा लिभरपुलले धेरैजसो खेलाडी तथ्यांक विश्लेषण गरेर अनुबन्ध गरेको छ ।
क्लोपले आफूलाई कहिल्यै यो अभ्यास वा विधाको जानकारका रूपमा प्रस्तुत गरेनन् । लिभरपुलको ‘डेटा डिर्पाटमेन्ट’ लाई आफ्नो काम गर्न दिए । त्यहाँ दिनरात खटिनेहरूलाई ढाडस भने दिइरहे । उनीहरूले गरेको निर्क्याेल र पहिचान गरेका नयाँ खेलाडीलाई विश्वास गरे । खेलाडी पहिचान र अनुबन्धनमा रोजर्सले जस्तो अनावश्यक हस्तक्षेप गरेनन् । एडवार्ड्स र ग्राहमको विरुद्धमा उभिएनन्, बरू उनीहरूसँग सधैं सहकार्य गर्न चाहे । यसको प्रमाण धेरै पटक देखियो, विशेषगरी सन् २०१७ मा । त्यसबेला क्लोपलाई जर्मन प्लेमेकर युलियान ब्रान्ड्ट मन परेको थियो । तर एडवार्ड्सले क्लोपलाई मोहम्मद सलाह अनुबन्ध गर्न लागिएको जानकारी दिए । त्यसपछि के भयो, सबै जगजाहेर नै छ ।
क्लोपको समर्थक जगाउने, सन्देश दिने शैलीले अन्ततः काम गर्याे । ८ वर्षको यो अन्तरालमा समर्थक र टिमबीच अभूतपूर्व एकता देखियो । र, यो एकता त्यसै फुत्त आएको होइन । यसका लागि ‘क्लोप इन्जिनियरिङ’ महत्त्वपूर्ण रह्यो ।
क्लोप आफ्ना सहकर्मीलाई विश्वास गर्छन्, उनीहरूको प्रतिभाको उपयोग गर्छन् । यसका उदाहरण हुन्, जर्मन न्युट्रिसियनिस्ट मोम नेम्मर । नेम्मरलाई क्लोपले बायर्न म्युनिखबाट खोसेका थिए । लिभरपुलमा कुन खेलाडीले के खान्छन् भन्ने निर्णय गर्ने नेम्मरले नै हो । जब उनी आइन् । आफ्नो शैलीमा काम गर्न थालिन् । क्लबभित्र मजाक मजाकमा के भन्न थालियो भने लिभरपुलले कुनै दिन ‘रेसिपी बुक’ प्रकाशन गर्नेछ । सन् २०२१ मा मजाक वास्तविकतामा परिणत भयो ।
वेस्ट ब्रुमसँगको त्यो बराबरीपछि क्लोपले जे गरे, त्यसको सन्देश थियो, समर्थक नै हुन् सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण । उनले स्पष्ट पारे, एनफिल्डमा विपक्षीलाई खेल्न गाह्रो बनाउने काम समर्थक पनि हो । ताकि वेस्ट ब्रुम जस्तो टिमले एनफिल्डमा एक अंक खोस्ने क्लोपले नै गर्न नसकुन् । सायद त्यसबेला समर्थकलाई जगाउन आवश्यक थियो । लामो समय फिक्का फुटबल हेर्न बाध्य भएका लिभरपुल समर्थकमा उत्साह मरेको थियो ।
क्लोपको समर्थक जगाउने, सन्देश दिने शैलीले अन्ततः काम गर्याे । ८ वर्षको यो अन्तरालमा समर्थक र टिमबीच अभूतपूर्व एकता देखियो । र, यो एकता त्यसै फुत्त आएको होइन । यसका लागि ‘क्लोप इन्जिनियरिङ’ महत्त्वपूर्ण रह्यो । वेस्ट ब्रुमसँगको खेलपछि गरिएको त्यो अनौठो चालढाल ‘क्लोप इन्जिनियरिङ’ को पहिलो खुड्किलो थियो ।
आखिरमा उत्कृष्ट प्रशिक्षकले गर्ने यही हो, टिम र समर्थकबीचको एकता मजबुत बनाउने । एउटा टिममा हरेक खेलाडी बराबर हुन् । कोही खेलाडी टिमभन्दा माथि हुँदैनन् । खेलाडी र प्रशिक्षक आउँछन्, जान्छन् तर क्लब रहिरन्छ । क्लबको संस्थागत चरित्र बदलिँदैन । तर समय समयमा केही यस्ता व्यक्ति आइपुग्छन्, जसले संस्थागत पूर्वाधारमै परिवर्तन ल्याइदिन सक्छन् । क्लबको परिचयमा फेरबदल गरिदिन सक्छन् ।
लिभरपुलमा भएको यही हो, परिवर्तन । परिवर्तनकारी अरू कोही नभएर क्लोप हुन् । फेरि यो क्लबको इतिहास पल्टाउने हो भने थाहा हुन्छ, क्लोप पहिलो व्यक्ति होइनन्, जसले हलचल ल्याए । यो यस्तो ठाउँ हो, जहाँ पहिले पनि पूजनीय प्रशिक्षकहरूको आगमन भएको हो । लिभरपुल क्लबका रूपमा होस् वा सहरका रूपमा, यहाँ सधैं नायकको खोजी हुने गरेको छ । यस्तो नायक जसको पछाडि हिँड्दा समाजले गर्व गर्न सकोस् । क्लोप ठ्याक्कै त्यही नायक बनिदिए ।
