काठमाडौं । खेलकुदमा प्रविधिको प्रयोगबारे बहस कहिल्यै सकिने छैन्, तर एउटा प्रश्न भने जहिल्यै उत्तिकै सान्दर्भिक पनि रहनेछ, यो कतिसम्म ‘अमानवीय’ हुने त? लगभग सबै प्रमुख खेलमा निर्णायकको भूमिकाका लागि प्रविधिको सहयोग त अब आम विषय नै भइसकेको छ । त्यस्तो कुन खेल छ र, जसमा रेफ्री अथवा अम्पायर अथवा जजका लागि प्रविधिको सहयोग लिइन्न ?
तर जति बेला लाइन जजका लागि विम्बल्डनले प्रविधिको सहयोग लिने भएको छ, प्रश्न फेरि उठेको छ, साँच्चै कतिसम्म ‘अमानवीय’ हुने ? त्यसै पनि विम्बल्डन भनेपछि हामी हाम्रो पहिलो प्रतिक्रिया हुने गर्छ, यो जत्तिको परम्परा र पुरानो मान्यतालाई समर्थन गर्ने अर्को कुनै प्रतियोगिता छैन, यहाँ नियम जति साह्रै कठोरसँग पालन गरिन्छ ।
भन्नेहरूले के पनि भन्छन् भने कुनै दिन यस्तो पनि हुनेछ, जति बेला खेल नै मानवीय खेलाडीको हुने छैन, बरू यस्तै यस्तै प्रविधिले खेल्नेछ । सायद यो त अलिकति बढी नै ठूलो आरोप भयो, तर डर त छ नै ।
विश्व टेनिसका अरू प्रतियोगितामा खेलाडीले जस्तै लुगा किन नलगाओस, विम्बल्डनमा सेतो लुगा लगाउन अनिवार्य नै छ । यही कसैलाई यसमा विरोध छ भने विम्बल्डन नखेले भयो । अझ खेलमा क्रममा बेलायती राजपरिवारको कुनै सदस्य त्यहाँ उपस्थित हुन्छ भने तिनको सम्मानमा झुक्नै पर्छ ।
अब यही विम्बल्डनले एउटा निर्णय लिएको छ, सन् २०२५ को प्रतियोगितादेखि लाइन जर्जमा कोही जीवन्त मानव देखिने छैन। यसको स्थानमा हुनेछ, ‘इलेक्ट्रिक लाइन कलिङ’ । अब विम्बल्डनको कोर्टमा ‘आउट’ अथवा ‘फल्ट’ भनेको सुन्न पाइने छैन । यस्तोमा विम्बल्डनले एउटा मानवीय भावना रहने विधा गुमाएको छ ।
त्यसो त लाइन जजको एउटा साना भुलमै गलत निर्णय नभएका पनि होइनन् । तर खेलमा मज्जा यसैको त हो । विम्बल्डनका आयोजकले ‘इलेक्ट्रिक लाइन कलिङ’ का लागि गृहकार्य केही वर्ष अगाडि नै सुरु गरिसकेको थियो । अनि त्यसका लागि यस पल्टको प्रतियोगितामा प्रयोग गरेर पनि हेरेको थियो । अर्को वर्षदेखि यो लागू नै हुनेछ ।
के अब त्यस्तो दिन पनि आउने छ, जति बेला रेफ्री, अम्पायर र जज सबै यस्तै कृत्रिम त हुने छैन, खालि अचुक निर्णय हुनु पर्छ भन्ने सर्तमा ? अनि भन्नेहरूले के पनि भन्छन् भने कुनै दिन यस्तो पनि हुनेछ, जति बेला खेल नै मानवीय खेलाडीको हुने छैन, बरू यस्तै यस्तै प्रविधिले खेल्नेछ । सायद यो त अलिकति बढी नै ठूलो आरोप भयो, तर डर त छ नै ।
यहाँनिर एउटा महत्त्वपूर्ण तथ्य के हो भने टेनिसमा लाइन जज नै त्यस्तो पहिलो खुडकिलो रहने गरेको छ, जसबाट तिनलाई मुख्य निर्णायकको बाटोसम्म पुर्याउने गर्छ । अब कसरी कोही विम्बल्डनमा सिधै मुख्य निर्णायक हुने होला त? अन्य दुई ग्रान्ड स्लाम अस्ट्रेलियन ओपन र यूएस ओपन त यसअघि नै असाध्यै धेरै प्रविधिमय भइसकेको थियो ।
खालि फ्रेन्च ओपनले भने अहिलेसम्म निर्णयका लागि प्रविधिको सहयोग कमै मात्र लिने गर्छ । सायद विम्बल्डनले आफ्नो समृद्ध परम्पराको क्रममा एउटा मानवीय पाटो गुमाएको छ । यो ठीक हो भन्ने पनि होलान्, होइन भन्ने पनि होलान् । तर प्रश्न साँच्चै उत्तिकै जायज पनि छन्, खेल कतिसम्म ‘अमानवीय’ हुने त ?
