काठमाडौं । ‘कराते, तेक्वान्दो र बक्सिङ खेललाई हामीले १९औं एसियाली खेलकुदमा सम्भावित पदक दिलाउने खेलको रूपमा लिएका छौं र तयारी पनि त्यसैअनुरुप भइरहेको छ ।’
यो भनाइ राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) का सदस्यसचिव टंकलाल घिसिङको हो ।
उनको भनाइले मात्र होइन, नेपाली खेलकुदको इतिहास साक्षी छ । यी खेलले आवश्यकता पर्दा नेपाली खेलकुदको शान सधैं उँचो नै बनाइरहेको छ ।
विश्वमाझ नेपालीहरू बहादुर गोर्खालीको रूपमा परिचित छन् । यस अर्थमा ‘कम्ब्याट’ खेलहरू नेपाली खेलाडीलाई सुहाउँछ । यही कारण हो, ‘कम्ब्याट’ खेलको विशेषता अन्यको तुलनामा बढी बोक्ने बक्सिङसँग नेपाली खेलकुदको गाढा साइनो छ । इतिहासले त्यही भन्छ । बक्सिङ नेपालका लागि सधैं पदक दिलाइरहने खेल हो ।
सन् १९६४ मा नेपालले पहिलो पटक ओलम्पिकमा सहभागिता जनाउँदा कुल ६ खेलाडी सहभागी थिए । जसमध्ये ४ खेलाडी बक्सिङका थिए । यसले पनि नेपाली खेलकुदमा बक्सिङको महत्व प्रमाणित गर्दछ ।
सन् २०१० मा चीनमा सम्पन्न एसियाली खेलकुदमा जम्बो नेपाली टोली खाली हात घर फर्कने स्थितिमा पुगेको थियो । त्यस्तो निरीह अवस्थाबाट बक्सर दीपक महर्जनले कांस्य पदक जितेर नेपालको साख जोगाएको इतिहास पनि पुरानो भइसक्यो ।
गर्विला नतिजाको लामो शृंखलाबद्ध इतिहास बोकेको बक्सिङले बितेको वर्ष पनि नेपाली खेलकुदको शान उँचो बनायो । केही अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा नेपालले पदक जित्यो । तुलनात्मक रूपमा वर्ष २०७९ मा घरेलु बक्सिङमा पनि धेरै प्रतियोगिता भए ।
पुनम रावलले थाइल्यान्डमा सम्पन्न थाइल्यान्ड ओपन बक्सिङ च्याम्पियनसिपमा महिला ६० केजी तौल समूहमा कांस्य पदक जितिन् । अझ सुष्मा तामाङले थाइल्यान्डमा भएको एएसबिसी यु-२२ बक्सिङ च्याम्पियनसिपमा ऐतिहासिक रजत पदक जितेर नेपाली खेलकुदलाई नै गौरवान्वित बनाइन् ।
महिला ४८ केजी तौल समूहको फाइनलमा उज्वेकिस्तानकी फोजिलोभा फार्जोनासँग पराजित भएपछि एसियाली स्तरको औपचारिक प्रतियोगितामा स्वर्ण पदक जित्ने पहिलो नेपाली बक्सर बन्ने सम्भावनाबाट उनी टाढिएकी थिइन् ।
त्यस्तै ५४-५७ केजीतौल समूहमा हेमा राई, ७५-८१ केजी तौल समुहमात्रिसाजवेगुर पुरुष ८०-८६ केजीतौल समूहमा विजय बाटाले कांस्य पदक हासिल गरे । २० राष्ट्रका खेलाडीको सहभागिता रहेको प्रतियोगितामा नेपाल टोली एक रजत र तीन कांस्यसहित वरीयताको सातौं स्थानमा रहन सफल भएको थियो ।
थाइल्यान्ड ओपनको महिला ४८ केजीमा सुष्मा, ५४ केजीमा मिनु गुरुङ, ५७ केजीमा चन्द्रकला थापा र पुरुष ६३.५ केजीमा भूपेन्द्र थापाले प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । सुष्मा, पुनम, मिनु र चन्द्रकलाले मेमा टर्कीमा सम्पन्न आइबिए महिला बक्सिङ च्याम्पियनसिपमा पनि सहभागिता जनाएका थिए ।
त्यस्तै नेपालकी अञ्जनी तेली आइबिए महिला विश्व बक्सिङ च्याम्पियनसिप २०२३ मा दुई बाउट जित्दै इतिहास बनाउन सफल भइन् । यद्यपि उनको यात्रा क्वाटरफाइनलमा सीमित भयो ।
भारतको राजधानी नयाँ दिल्लीमा सम्पन्न विश्व महिला बक्सिङ च्याम्पियनसिपमा नेपालका चार खेलाडी सहभागी थिए । नेपालबाट ६० केजीमा संगीता सुनार, ७० केजीमा सरस्वती राना, ४८ केजीमा सुष्मा तामाङ र ५४ केजी तौल समूहमा मिनु गुरुङले प्रतिस्पर्धा गरेका थिए ।
घरेलु गतिविधिमा पनि बक्सिङ बितेको वर्ष निकै चलायमान रह्यो । नेपाल बक्सिङ संघको प्राविधिक सहयोगमा विभिन्न संघ-संस्थाले थुप्रै प्रतियोगिता आयोजना गरे । चैतको अन्तिम सातामात्र वीर गणेशमानसिंह सिंह राष्ट्रिय बक्सिङ सम्पन्न भयो । जसअन्तर्गत पुरुषतर्फ वागमती र महिलातर्फ एपिएफ च्याम्पियन बन्यो ।
फागुन ३० देखि चैत ३ सम्म हेटौडामा नोभिस च्याम्पियनसिप, ओलम्पिक डेको अवसरमा पोखरामा राष्ट्रियस्तरको बक्सिङ च्याम्पियनसिप सम्पन्न भए ।
